پیامد افزایش قیمت آب و کاهش آب آبیاری در مزارع مصرف کننده آب سطحی استان کرمان با استفاده از رهیافت برنامه‏ریزی مثبت تصحیح شده

Abstract

در دهه‌های اخیر، به دلیل بحران آب، اتخاذ سیاست‌های نو در زمینه مدیریت تقاضای آب از اهمیت زیادی برخوردار شده است. آب مهم‏ترین عامل در توسعه اقتصادی کشورها و مهم‏ترین عامل محدود کننده کشور به شمار می‌رود. هدف پژوهش حاضر ارزیابی آثار سیاست‏های کاهش میزان آب آبیاری دردسترس و افزایش قیمت آب بر الگوی کشت منطقه است. داده های مورد بررسی با استفاده از تکمیل 250 پرسش‏نامه و جمع‏آوری اطلاعات از سازمان جهاد کشاورزی و سازمان مطالعات آب استان در سال 1389 به دست آمد. روش مورد استفاده، برنامه‌ریزی‌ریاضی مثبت تصحیح شده است. با استفاده از این روش سیاست‌های مورد بررسی در سه حالت بدون کم آبیاری، با کم آبیاری 5% و 10% اعمال شد و تغییرات الگوی کشت مزارع نمونه در استان کرمان بررسی شد. سیاست‌های کاهش آب دردسترس به میزان 5، 10، 15 و 25 درصد و افزایش قیمت به میزان 5، 10، 15، 20 و 30 درصد اعمال شد. نتایج نشان داد که در سناریوهای افزایش قیمت، در هر سه گروه مزارع بزرگ، متوسط و کوچک، روند افزایشی سطح زیر‌کشت در حالات کم آبیاری قابل مشاهده است. سناریو‌های کاهش آب دردسترس تا میزان 15% باعث افزایش سطح زیرکشت محصولات کم آبیاری شده است. با کاهش بیشتر آب دردسترس به میزان 25 درصد، سطح زیر کشت کاهش چشمگیری می‏یابد و این سطح زیرکشت اندک به شرایط آبیاری کامل اختصاص داده می‏شود به جز مزارع کوچک که در شرایط کاهش آب دردسترس 25 درصدی آب آبیاری هنوز مقداری از سطح زیر‌کشت خود را به کشت کم‌آبیاری اختصاص داده‏اند. افزایش سطح زیرکشت کم‏آبیاری به صورت نسبی بوده و به صورت مطلق کاهش یافته است.

طبقه بندی JEL : Q18, Q28, O21