بررسی ساختار بازار جهانی پسته با تأکید بر قدرت بازار ایران

Abstract

پسته با بیش از یک میلیارد دلار صادرات، پس از فرش بالاترین سهم را در صادرات غیرنفتی ایران دارد. ایران همواره بیش از نیمی از تجارت این محصول را در اختیار داشته اما روند قیمتها در دو دهه اخیر با کاهش توأم بوده است. این مطالعه به‌منظور بررسی تغییرات ساختار بازار جهانی پسته و تحلیل تغییرات قدرت بازار ایران صورت گرفته است. با توجه به اینکه در ترکیب کشورهای واردکننده پسته ایران در دو دهه اخیر تغییراتی به وقوع پیوسته، لذا تحلیل قدرت بازار ایران برای دو دوره 1989-1996 و 1997-2005 به‌طور مجزا انجام شده است. ابزارهای تحلیلی مورد استفاده، تابع تقاضا و شاخصهای تمرکز بازار را در بر می‌گیرد. یافته‌ها نشان می‌دهد که با تغییر در ترکیب کشورهای واردکننده، شاخص قدرت بازار ایران از 66/0 به 36/0 کاهش و مازاد مصرف­کنندگان خارجی از متوسط سالانه 43 میلیون دلار در دوره 1989-1996 به بیش از 173 میلیون دلار در سالهای بعد افزایش یافته است، اما هنوز هم ایران قدرت قابل ملاحظه­ای در بازار پسته دارد. همچنین شاخصهای تمرکز حاکی از رقابتی‌تر شدن ساختار بازار پسته در دو دهه اخیر است. براساس این شاخصها، ساختار بازار جهانی به‌صورت انحصار چندجانبه بسته ارزیابی شده است. براساس یافته­های مطالعه پیشنهاد می شود ایران با ایجاد بازارهای جدید موجب کاهش سهم خریداران شود. طبقه‌بندی JEl : D42 ، L12 ، Q17