عوامل مؤثر بر بیکاری تکنولوژیکی و دلالت‌های آن برای چشم‌انداز اقتصاد کلان ایران

Abstract

طی دهه­های اخیر، تغییرات تکنولوژی گسترده و قابل‌توجهی در کشورهای، جهان به وقوع پیوسته است. کشورهای درحال‌توسعه، ازجمله ایران نیز همگام با پیشرفت­های تکنولوژیکی در جهان، البته با چند دوره تأخیر، شاهد گسترش تکنولوژی در بخش­های مختلف اقتصادی کشور بوده­اند. با وجود مزایا و منافع مختلفی که پیشرفت تکنولوژی بر اقتصاد دارد، اثرات آن بر نرخ بیکاری، آشکار نیست. از یک‌طرف، پیشرفت تکنولوژی منجر به خلق و ایجاد مشاغل جدید شده و از طرف دیگر، برخی مشاغل قدیمی را از بین می­برد. اختراع ماشین­آلات و تجهیزات جدید، نیاز به نیروی کار در برخی از بخش­ها را کاهش داد؛ چرا که این ابزارها و تجهیزات با سرعت و بازدهی بیشتری، کار و فعالیت مذبور را انجام می­دهند. اگر پیشرفت­های تکنولوژی با ساختار بازار کار متناسب باشد و مبتنی بر نیازهای فعالیت­های اقتصادی کشور باشد، می­تواند بیکاری در کشور را کاهش دهد. از طرف دیگر، درصورتی‌که گسترش تکنولوژی و فن­آوری با نیازها و ساختار اقتصادی کشور متناسب نباشد، می­تواند اثر منفی بر اشتغال داشته باشد. بر همین اساس، در این مطالعه اثرات پیشرفت تکنولوژی بر نرخ بیکاری در کشور ایران با استفاده از داده­های سری زمانی طی دوره 1353- 1395 مورد ارزیابی و مطالعه قرا ر گرفته است. به‌منظور برآورد الگوهای پژوهش، از روش اقتصادسنجی ARDL استفاده شده است. شواهد تجربی حاصل از برآورد مدل­های پژوهش، نشان داد که پیشرفت­های تکنولوژیکی در اقتصاد ایران، منجر به افزایش نرخ بیکاری شده است؛ چراکه ساختارهای اقتصادی کشور متناسب با پیشرفت­های تکنولوژیکی، نبوده است.