مطالعه تطبیقی دقت مدل‌های زمین‌آماری و رگرسیونی جهت پهنه‌بندی دما در مرکز و شمال ایران

Abstract

دمای هوا از مهم‌ترین متغیرهای مورد نیاز در مطالعات اقلیم‌شناسی کشاورزی است. داده‌های دیدبانی شده دما ماهیت نقطه‌ای دارند و جهت برآورد منطقه‌ای این کمیت نیاز به کاربرد روش‌های درون‌یابی است که تغییرات دما بر حسب ارتفاع و عرض جغرافیایی را برآورد کنند. در این پژوهش، کارایی روش­های کریجینگ، کوکریجینگ، رگرسیون وزن­دار جغرافیایی و رگرسیون چندمتغیره خطی برای پهنه‌بندی میانگین ماهانه دما 56 ایستگاه همدیدی واقع در مرکز و شمال ایران، مورد ارزیابی قرارگرفته است. تحلیل آماری نتایج نشان داد که رگرسیون وزن‌دار جغرافیایی در ماه دسامبر بیش‌ترین اختلاف را با دیگر روش‌های مورد مطالعه دارد به طوری که ریشه میانگین مربعات خطا در این روش برابر 83/0 درجه سانتی‌گراد می­باشد، در حالی که این مقدار در روش کوکریجینگ که در رتبه بعدی قرار دارد برابر با 38/2 درجه سانتی‌گراد است. کم‌ترین میانگین مقادیر RMSE تمام ماه‌های سال، متعلق به روش رگرسیون وزن­دار جغرافیایی به میزان 2/1 درجه سانتی‌گراد و پس از آن به ترتیب روش­های رگرسیون چند متغیره خطی (24/2 درجه سانتی‌گراد)، کریجینگ (52/2 درجه سانتی‌گراد) و کوکریجینگ (86/2 درجه سانتی‌گراد) در اولویت‌های بعدی قرار دارند، لذا روش وزن‌دار جغرافیایی برای پهنه­بندی دما در این منطقه، مناسب‌تر می‌باشد. این رهیافت، به دلیل در نظر گرفتن گرادیان­های محلی ارتفاعی، مقادیر دما در مناطق مرتفع فاقد ایستگاه هواشناسی را دقیق‌تر پیش‌بینی می‌کند.