حکمت بلایا با تکیه برآیات و احادیث

Abstract

بلایا و امتحانات الهی یکی از سنّت‌های قطعی و عامّ الهی است که در طول تاریخ به‌عنوان یک دل‌مشغولی جدّی برای انسان مطرح بوده و سبب پیدایش نگرش‌های مختلف فکری در مورد فلسفه‌ی وجودی و ماهیّت آن شده است. در کلام اسلامی این مسأله در بحث حکمت الهی، علم الهی، عدل الهی، توحید در خالقیّت و توحید ذاتی مطرح گردیده است و اندیشمندان مسلمان پاسخ‌های مناسب به آن داده‌اند. امّا به‌دلیل اینکه زندگی روزمرّه‌ی مردم و جوانان با امتحان الهی همراه است. این سؤال همیشه در بین آن مطرح است که اگر خداوند، عالم هستی را بر بهترین وجه و در نهایت، اتقان و استحکام و مطابق مصالح بندگان آفریده، آیا وجود امتحانات الهی که معمولاً با نوعی سختی و ناملایمات همراه است، نقض غرض الهی نیست؟ اگر خدا به تمام پدیده‌های عالم وافعال و حالات انسان‌ها علم فعلی دارد، اختبار و امتحان برای چه؟ با توجّه به آثار مثبت تربیتی بلایا در صورت بیان درست فواید آن این تحقیق درصدد است تا با روش تحلیلی و تفسیری و استفاده از عقل و نقل (آیات و روایات) از منظری جدید به واکاوی رابطه‌ی علم و حکمت الهی با ابتلاهای الهی بپردازد و با بیان آثار مثبت تربیتی بلایا، مانند فراهم‌شدن زمینه‌های رشد استعدادها، ظهور صلاحیّت باطن انسان‌ها، تنبّه، کفّاره‌ی گناهان و ... نشان دهد بین علم پیشین الهی و امتحان‌های الهی منافاتی وجود ندارد.