امکانِ استخراج اخلاق تکنولوژی از اندیشه و عمل مارتین هایدگر

Abstract

«مارتین هایدگر» از نخستین فیلسوفانی است که عمیقاً به مسئله تکنولوژی پرداخته است. او درعین‎حال در مظان این اتهام قرار دارد که هیچ راه‎حل روشنی برای مواجهۀ صحیح با این پدیده مدرنیته ارائه نکرده، بلکه صرفاً در کار بررسی پدیدارشناسانه و غیرمتعهدانۀ آن بوده است. اکنون پرسش اصلی این است که آیا می‎‌توان از تفکر و نحوه زیست هایدگر، راه‌حلی عملی برای مواجهه بهتر با تکنولوژی ارائه کرد؟ اگر پاسخ مثبت است، آن راه‌حل دارای چه مؤلفه‌هایی است؟ در این نوشتار، با بررسی برخی از مهم‎ترین آثار هایدگر که در آن‌ها به تکنولوژی پرداخته شده است و با نیم‎نگاهی به زندگی خودِ هایدگر و مواجهه شخصی‎اش با تکنولوژی مدرن، به‌این نتیجه رسیدیم که اولاً این متفکر آلمانی، دیدگاه‎های ارزش‎داورانه بسیاری را، هم درباره کلیّت تکنولوژی و هم دربارۀ برخی از گونه‎های ویژه آن، ارائه کرده است. براین‎اساس، کاملاً مقدور است که از دستگاه فکری او، نبایدها و بایدهایی برای مواجهه صحیح با تکنولوژی استخراج شود؛ ثانیاً برخی از مهم‎ترین مؤلفه‎های اخلاق تکنولوژی وی را که خودش به‎صراحت بر آن‌ها تأکید کرده یا از گفتار و رفتار او استخراج می‌شود، با اتکا به قراین و شواهد برشمرده‎ایم.