بهینه سازی شرایط استخراج رنگزا از گیاه نیل و بررسی کیفیت رنگرزی

Abstract

در عصر حاضر به دلیل روند رو به رشد آلودگی های زیست محیطی ناشی از پساب های گوناگون صنعتی و بیماری های ناشی از آن، گرایش مردم به جهانی پاک و سبز افزایش یافته و در جستجوی استفاده از منابع طبیعی به جای انواع شیمیایی آن می‌باشند. در رنگرزی طبیعی که در هنر-صنعت تولید فرش بسیار با اهمیت است استفاده از مواد طبیعی به جای مواد شیمیایی مورد توجه قرار می‌گیرد. در گذشته از گیاهان برای رنگرزی استفاده می شد. رنگ آبی در قدیم از وسمه یا نیل وامروزه معمولا از نیل شیمیایی بدست می‌آمد. در این پژوهش سعی شده با استفاده از منابع گیاهی بومی جهت تسهیل رنگرزی، شرایط بهینه تولید پودر رنگزای گیاهیبرای فام آبی ارائهشود. گیاه مورد استفاده در این پژوهش نیل(Indigofera tinctoria) بود. استخراج رنگزا(ایندیگو) به روش آب گرم انجام شد. تاثیر روش های خشک کردن گیاه، اندازهpHحمام استخراج، زمان استراحت محلول و درجه حرارت بر میزان استخراج ایندیگو، مورد آزمایش قرار گرفت. روش‌های خشک کردن برگ گیاه در آفتاب، سایه، مایکروویو با توان 100% و خشک کردن در دستگاه آون در دمای 45 درجه سانتی گراد بررسی شد. نتایج آزمایشات نشان داد که بیشترین میزان ایندیگو درpH حمام استخراج برابر با 9 که گیاه به مدت 10 دقیقه در دمای 80 درجه سانتیگراد حرارت دیده باشد، بدست می‌آید. کیفیت رنگرزی و ثباتهای عمومی کالای رنگرزی شده با رنگزای استخراجی در مقایسه با کالای رنگرزی شده با نیل مصنوعی عالی و قابل قبول بود.