بررسی بهره وری آب و عملکرد سویا در سامانه‌های مختلف خاک ورزی و بقایای گیاهی

Abstract

امروزه سطح کشاورزی حفاظتی در جهان بیش از 180 میلیون هکتار و یکی از مزایای اصلی آن بهبود بهره­ وری آب است. این تحقیق در بارۀ کاشت سویا تحت مدیریت­ های مختلف میزان بقایا و روش­ های خاک ­ورزی روی بقایای گندم است که به صورت کرت­ های نواری در قالب طرح بلوک ­های کامل تصادفی در سال‏ های 1389 و 1390 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گرگان اجرا شد. تیمارهای اصلی در سه سطح مدیریت بقایا، شامل 1R: سوزاندن، R2: حفظ 50 درصد بقایا و تیمار R3: حفظ 100 درصد بقایا و تیمارهای فرعی نیز در سه سطح روش‏ های خاک‏ ورزی، شامل T1: خاک­ ورزی مرسوم (شخم + دیسک + کشت با ردیف‌کار)، T2: کم خاک ­ورزی (خاک‌ورزی حداقل با دستگاه خاک ­ورز مرکب+ کشت با ردیف‌کار) و T3: بی­ خاک­ورزی (کشت با کارندۀ بی­خاک‌ورز) است. نتایج بررسی­ها نشان می­دهد تیمار اصلی R2 و تیمار فرعی T3 بهترین بازده را از نظر تولید داشته ­اند و عملکرد محصول 47/7 و 17/4 درصد به‌ ترتیب نسبت به R1 و T1 افزایش داشته ­است. بیشترین و کمترین میزان حجم آب مصرفی به مقدار 3950 و 2690 مترمکعب در هکتار به ‌ترتیب متعلق به تیمار R1 و R3 و حداکثر و حداقل بهره‌وری آب سویا به ترتیب مربوط به تیمارهای R2 وR1 به میزان 1/13 و 0/55 کیلوگرم بر مترمکعب بوده است. کاشت در شرایط بی‌خاک‌ورزی موجب بهبود بهره‌وری آب سویا نسبت به روش مرسوم به مقدار 15/3 درصد شده است.