مکان یابی سد زیرزمینی با استفاده از سنجش از دور (RS) و سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) (مطالعه موردی: دشت کاشان)

Abstract

مکان­یابی مناسب سد زیرزمینی با توجه به عوامل فیزیوگرافی، کارکرد آن را در تامین منابع آبی برای مناطق گرم و خشک و بدون ایجاد مشکلات زیست محیطی ناشی از احداث سدهای روزمینی، تضمین می­کند. در این مطالعه مکان­یابی محل­های مناسب برای احداث سد زیرزمینی در دشت کاشان با استفاده از روش­های سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی انجام شد. بدین منظور لایه­های اطلاعاتی توپوگرافی، شیب، سنگ شناسی، آبراهه­ها، خطواره­ها و قنات­های مربوط به منطقه مورد مطالعه از داده­های رقومی ارتفاعی و داده­های ماهواره­ای لندست 7 تهیه گردیدند. تهیه لایه سنگ شناسی منطقه از روش کلاس­بندی نظارت شده و با کمک نقشه زمین­شناسی 100000/1 نطنز انجام گرفت. از آنجا که در سدهای زیرزمینی وجود آبرفت مناسب در بالادست ، جهت ذخیره­سازی منابع آبی زیر سطحی از اهمیت زیادی برخوردار است، این نواحی در لایه سنگ شناسی شامل آبرفت­های جوان، آبرفت­های قدیمی و کنگلومرا و ماسه­سنگ در اولویت مکان­یابی قرار می­گیرند. گسل­ها نیز همواره از عوامل گریز آب از پشت سدها بوده­اند و در مکان­یابی سدها مورد توجه قرار می­گیرند. با استفاده از اعمال فیلترهای جهتی بر روی داده­ای ماهواره­ای لایه رقومی شامل گسل­ها و خطواره­های موجود در منطقه شناسایی و تهیه شد. به منظور مقایسه و ارزش­گذاری لایه­ها و زیرلایه­های تهیه شده از روش تحلیل سلسله مراتبی استفاده گردید. با وزن­های بدست آمده از این روش ، تمامی لایه­های اطلاعاتی با روش همپوشانی وزنی با یکدیگر ترکیب و نقشه نهایی اولویت مکانی تهیه شد. پس از شناسایی مناطق با اولویت بالا با انجام بازدیدهای صحرایی و توجه به فاکتورهای دسترسی و اجرا، ضخامت آبرفت مناسب و عدم تاثیر تاسیسات بالادستی بر کیفیت آب مخزن سد، هفت نقطه مناسب شناسایی گردیدند. از این نقاط، چهار نقطه به منظور ذخیره آب زیرسطحی، یک نقطه به منظور افزایش آبدهی قنات و دو نقطه با هدف جلوگیری از کاهش کیفیت آب زیرسطحی در نظر گرفته شدند.<br />