بررسی دقت دستگاه القاءگر الکترومغناطیس (EM38) به منظور پایش شوری خاک در مقایسه با روش متداول استاندارد (مطالعه موردی: دشت یزد- اردکان)

Abstract

گستردگی شوری خاک در بخش‌های وسیعی از کشور اهمیت دست­یابی به فنون و ابزارهای پایش شوری در مقیاس‌های مختلف مزرعه، دشت، حوزه و مقیاس ملی را دو چندان می‌کند. یکی از این ابزارها القاءگر الکترومغناطیس (EM₃₈) است که می‌تواند در اراضی بایر و تحت کشت استفاده شود. هدف از انجام این پژوهش، بررسی قابلیت‌ها و توانائی‌های EM₃₈در تهیه نقشه شوری خاک 5000 هکتار از اراضی دشت یزد- اردکان است. به این منظور، هم­زمان با نمونه‌برداری از اعماق مختلف خاک (15-0، 30-15، 60-30 و 100-60 سانتیمتری از سطح زمین)، قرائت‌های EM₃₈ در نقاط و وضعیت‌های مختلف قرارگیری این دستگاه بر روی زمین به صورت افقی و عمودی ثبت شد. پس از تهیه عصاره اشباع نمونه‌های خاک، هدایت الکتریکی نمونه­ها اندازه‌گیری شد. سپس ارتباط بین قرائت‌های EM₃₈ و هدایت الکتریکی خاک لایه‌های مختلف به کمک روش‌های رگرسیونی تعیین و در پایان نقشه شوری لایه‌های مختلف خاک تهیه گردید. با ارزیابی هر یک از نقشه­های تهیه شده، دقت دستگاه EM₃₈ در تهیه نقشه شوری لایه‌های مختلف خاک مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج این تحقیق نشان داد که استفاده از EM₃₈در پایش شوری خاک به عنوان روشی سریع، دقیق (R² > 0.75) و کم‌هزینه، قابل توصیه است. از ضعف­های این دستگاه، وابستگی دقت آن به رطوبت خاک است؛ به­طوری‌که دقت این دستگاه در رطوبت‌های پایین، کمتر شده و در برخی موارد ضرایب همبستگی معنی‌داری به­دست نمی­آید.