بررسی مؤلفه های رویشی گونه Artemisia sieberi در ارتباط با متغیرهای بارندگی و خصوصیات فیزیکی- شیمیایی خاک در مراتع استپی یزد

Abstract

جهت مدیریت و بهره­برداری صحیح از مراتع، نیاز به شناسایی خصوصیات گونه­های اصلی تشکیل­دهنده و تعیین عوامل محیطی مؤثر بر پراکنش آن­ها است. به­منظور شناخت اثر عوامل محیطی بر استقرار و رشد کمی و کیفی گونۀ درمنه دشتی (<em>Artemisia sieberi</em>) در استان یزد، پس از بازدید میدانی، 14 رویشگاه از این گونه در نقاط مختلف استان انتخاب و مورد پایش سالانه قرار گرفت. برای اندازه­گیری درصد تاج پوشش و میزان تولید در هر رویشگاه از روش پلات­گذاری در امتداد ترانسکت استفاده شد. همچنین در ابتدای هر ترانسکت پروفیل حفر شد که با توجه به مرز تفکیک افق­ها در منطقه و عمق ریشه­دوانی، از عمق 40-0 سانتی­متری نمونة خاک برداشت شد. با مخلوط نمودن نمونه­ها با هم، مؤلفه­های درصد رس، سیلت و ماسه، درصد رطوبت اشباع، مادة آلی، آهک، گچ، اسیدیته، هدایت الکتریکی، سدیم، پتاسیم، کلسیم و منیزیم نمونه­های ترکیبی اندازه­گیری شد. داده­های بارندگی هر رویشگاه از نزدیک­ترین ایستگاه هواشناسی تهیه شد. رابطة بین خصوصیات رویشی درمنه دشتی و متغیرهای محیطی با استفاده از روش تجزیه کاهشی (RDA) بررسی شد. بر اساس نتایج این تجزیه، متغیرهای میانگین بارش سالانه، ماده آلی، درصد شن و میزان شوری ضمن همبستگی بالا با محور اول رسته بندی، مهم­ترین متغیرهای محیطی تأثیرگذار بر خصوصیات رشد گونه درمنه را تشکیل می­دهند (8/0r = ، 63/0r = ، 74/0-r = و 38/0-r = ). متغیرهای آهک و درصد اشباع بیشترین همبستگی معنی دار را با محور دوم رسته­بندی نشان می­دهد (65/0r = و 43/0-r = ) و نسبت به متغیرهای همبسته با محور اول در درجه دوم اهمیت قرار دارند. گرادیان­های محیطی همبسته با دو محور اول رسته­بندی در مجموع قادر به برآورد 83% از تغییرات پارامترهای رویشی درمنه، در مجموع رویشگاه­های مورد مطالعه بودند.