تأثیر نوسان¬های بارندگی و دما بر تولید علوفه برخی از گونه¬های گیاهی مراتع استپی یزد در دورة زمانی1386-1378 (مطالعه موردی: منطقه ارنان)

Abstract

بهره­برداری پایدار از مراتع مناطق خشک در گرو شناخت روند تغییرات پوشش گیاهی و عوامل مؤثر بر آن است. تنش خشکی در این مناطق، بیش­ترین محدودیت را بر پوشش گیاهی به وجود می­آورد. از این­رو، طراحی یک سیستم پایش بلند مدت از جهت بررسی اثر نوسان­های بارندگی و دمای هوا از اهمیت ویژه­ای برخوردار است. هدف از این تحقیق، بررسی تأثیر متغیرهای اقلیمی بارش و دمای بیشینه بر تولید گونه­های مهم گیاهی مراتع منطقه ارنان در دورة زمانی 9 سال (1386-1378) است. به این منظور، در هر سال تولید گیاهان به روش قطع و توزین در داخل 60 پلات­ تصادفی دو متر مربعی با فاصله 30 متر از یکدیگر، مستقر در طول 4 ترانسکت خطی دایمی، اندازه­گیری شد. داده­های اقلیمی نیز از نزدیک­ترین ایستگاه هواشناسی منطقه تهیه گردید. به منظور تشخیص عمده گرادیان­های اقلیمی مؤثر بر تولید گونه­های گیاهی منطقه از تجزیه چند متغیره افزونگی استفاده شد. بر اساس نتایج به دست آمده، تولید کل منطقه و تولید گونه­های <em>Artemisia sieberi</em> و <em>Salsola tomentosa</em> ضمن داشتن همبستگی معنی­دار با محور اول رسته­بندی (93/0-r = ، 86/0-r = و 92/0-r = ) بیشتر تحت تأثیر متغیرهای اقلیمی همبسته با این محور شامل بارش دوره آذر تا اسفند و دمای بیشینه تیر قرار دارد. تولید گونه­ <em>Salsola</em><em>tomentosa</em>افزون بر متغیرهای یاد شده تحت تأثیر بارش سال گذشته نیز قرار داشت. تولید گونه­های <em>Ephedra</em><em>strobilacea</em> و <em>Stipa</em><em>barbata</em> با داشتن همبستگی بالا با محور دوم رسته­بندی (64/0r = و 72/0r =) تأثیرپذیری بیشتری از بارش بهار و آذر تا اسفند و همچنین دمای بیشینه فروردین دارد. گرادیان­های اقلیمی مذکور که همبستگی بالایی با محورهای اول و دوم رسته­بندی دارد، در مجموع قادر به برآورد 9/94 درصد از تغییرات تولید گونه­های گیاهی منطقه مورد مطالعه است.