امکان‌سنجی توسعه مؤلفه‌های چیدمان فضا در تحلیل خانه‌های سنتی

Abstract

خانه‌های سنتی ایرانی دارای ویژگی‌های منحصر به فردی هستند که کشف این ویژگی‌ها تنها با بررسی اطلاعات معماری نظیر پلان و غیره به راحتی صورت نمی‌پذیرد. به منظور تسهیل در امر تحلیل فضایی خانه، نیاز به ابزاری برای ترجمه فضا به زبانی ساده و قابل فهم وجود دارد. روش چیدمان فضا یکی از راهکارهایی است که امکان تجزیه و تحلیل ساختارهای فضایی محیط را فراهم می‌نماید. مبنای این روش، استفاده از ابزاری به نام نمودار توجیهی است که با استفاده از مفاهیمی چون عمق، همپیوندی، ارتباط و کنترل، روابط بین فضاها را تبیین می‌نماید. این درحالی است که برخی از ویژگی‌های فضایی، با اطلاعات مستخرج از این نمودارها قابل بررسی و ارزیابی نبوده و نیاز به استفاده از برخی شاخص‌های دیگر در این زمینه وجود دارد. از جمله این شاخص‌ها می‌توان به مواردی از جمله «مساحت فضا»، «موقعیت جغرافیایی فضا» و «فاصله متریک فضاها از یکدیگر» اشاره نمود. لذا در این پژوهش با توجه با طرح این ادعا که تحلیل ساختار فضایی محیط با استفاده از ابزار گراف، دارای نواقصی می‌باشد؛ به منظور ارائه تحلیلی فراگیرتر و افزایش اعتبار نتایج حاصل از بررسی محیط، شاخص‌های دیگری را نیز در کنار بررسی گراف‌ها در روش چیدمان فضا، به تجزیه و تحلیل‌ها اضافه نموده است نتایج تحقیق نشان داد که در برخی موارد، با وجود تأثیر فضاها در ترسیم نمودارهای توجیهی، حساسیت لازم جهت برقراری تمایز لازم میان انواع فضا در این نمودارها وجود ندارد و در نتیجه تحلیل‌های حاصله از دقت بالایی برخوردار نیستند. همچنین در مواردی دیگر، تعدادی از ویژگی‌های بنا، به‌طور کلی به‌وسیله نمودارهای توجیهی قابل بررسی نمی‌باشد در حالی که جز خصوصیات اصلی بنا هستند و موجب تمایز کیفیت فضایی میان بناهای گوناگون می‌شوند.