اثر ارقام مختلف تجاری بادام روی واکنش های زیستی شته‌ی آردی بادامHyalopterus amygdali Blanch.(Hom., Aphididae) در شرایط مزرعه

Abstract

<strong>چکیده</strong><br /> استان آذربایجان‌شرقی یکی از مهم‌ترین مراکز عمده‌ی تولیدکننده‌ی محصول بادام و نهال اصلاح شده‌ی این گونه گیاهی با ارزش در کشور است. درختان بادام در طول زندگی خود مورد حمله‌ی آفات متنوعی از جمله شته‌ها قرار می‌گیرند. شته‌ی آردی<em>Hyalopterus amygdali</em> (Blanchard, 1840) گونه‌ی غالب در روی درختان بادام در استان آذربایجان شرقی است. این آفت با تغذیه از شیره‌ی گیاهی برگ و سرشاخه­ی بادام خسارت قابل توجهی وارد می‌سازد. مطالعه­ی حاضر به منظور تشخیص برخی از ویژگی‌های آنتی‌بیوزی چند رقم تجاری بادام با نام‌های سهند (بومی منطقه)، شکوفه، آذر (ارقام اصلاح شده داخلی)، فرانیس و نوپلوس‌اولترا (ارقام خارجی) روی شته‌ی آردی بادام تحت شرایط مزرعه­ای انجام شد. صفات مورد اندازه‌گیری شامل تعیین درصد بقای پوره‌ها، طول دوره‌ی نشو و نمای پورگی، شاخص رشد، قدرت باروری و نرخ ذاتی افزایش جمعیت (r_m) حشرات کامل بی‌بال ‌شته اردی بادام بود. تجزیه واریانس داده‌ها نشان داد که بین ارقام مورد مطالعه بادام از نظر تأثیر روی طول دوره‌ی نشو و نمای پورگی و قدرت باروری شته‌ی آردی بادام اختلاف معنی‌داری وجود نداشته ولی اختلاف بین میانگین نرخ ذاتی افزایش جمعیت (r_m value) حشرات کامل بی‌بال در سطح احتمال پنج درصد معنی‌دار است. مطابق این یافته­ها، میانگین کل میزان بقای پوره‌ها 86/3 ± 68 درصد، طول دوره‌ی نشو و نمای پورگی<br /> 11/0 ± 96/8 روز، تعداد نتاج تولید شده به ازای یک فرد ماده 21/2 ± 02/38 پوره و نرخ ذاتی افزایش جمعیت برابر با 0043/0 ± 2581/0 ماده/ماده/روز به دست آمد. مقایسه‌ی گروهی ارقام اصلاح شده با رقم بومی منتخب از توده‌های منطقه (سهند) حاکی از وجود اختلاف معنی‌دار بین رقم سهند با ارقام آذر، شکوفه، فرانیس و نوپلوس‌اولترا (ارقام اصلاح شده) در تمامی صفات مورد مطالعه در سطح احتمال یک درصد بود. شته­های پرورش یافته روی رقم سهند دارای باروری کمتر و نرخ ذاتی افزایش جمعیت پایین­تر بود. بنابراین می­توان اظهار نمود که سهند در مقایسه با سایر ارقام به طور نسبی یک رقم مقاوم به شته­ی آردی بادام است.