ارزیابی وضعیت تعذیه‌ای باغ‌‌های لیموترش هرمزگان با استفاده از روابط همبستگی و تجزیه علیت

Abstract

میانگین عملکرد لیموترش در باغ­های لیموترش کشور، در مقایسه با میانگین جهانی، فاصله قابل­ملاحظه­ای دارد. به‌طور کلی، عوامل محیطی به‌ویژه عوامل خاکی و تغذیه­ای نقشی تعیین­کننده در عملکرد محصول و رشد گیاه دارند. این­که کدام‌یک از عامل­های مذکور محدودیت بیشتری برای گیاه ایجاد می­کند، می­تواند در مدیریت محصول و بهبود کیفیت آن خیلی مهم باشد. به منظور آگاهی از وضعیت تغذیه­ای باغ­های لیموترش در هرمزگان و تعیین اثرات مستقیم و غیر مستقیم عوامل مؤثر بر عملکرد، سه منطقه مهم استان (از نظر باغ‌های لیموترش) یعنی هشتبندی، میناب مرکزی و رودان انتخاب و در هر منطقه 20 باغ لیموترش (جمعا 60 باغ لیموترش) انتخاب شدند. سپس عملکرد و برخی ویژگی­های خاک در دو عمق، کیفیت و ویژگی­های آب آبیاری، غلظت عناصر غذایی در برگ و برخی از پارامترهای کیفی میوه تعیین شدند. بررسی و تحلیل داده­ها نشان داد که به­طورکلی، در اغلب باغات مورد مطالعه از نظر غلظت عناصر نیتروژن، فسفر و پتاسیم برگ کمبودی وجود نداشت، درحالی­ که زیادی عناصر کلر و بور در اغلب باغات سبب زردی و در برخی موارد سوختگی حاشیه برگ شده بود. بررسی نتایج روابط همبستگی نشان داد که اغلب ویژگی­هایی که با عملکرد دارای همبستگی معنی­دار بودند (مانند مقدار رس، غلظت کلر و بور برگ)، همبستگی آن­ها منفی بود. بررسی نتایج تجزیه علیت نشان داد که بیشترین تأثیر منفی غلظت کلر برگ بر عملکرد از نوع اثر مستقیم (حدود 90 درصد) بود، درحالی­که تأثیر مستقیم مجموع کلسیم و منیزیم آب آبیاری بر عملکرد زیر یک درصد بود. به­طورکلی، بیشترین تأثیر منفی بر عملکرد لیموترش به­واسطه رس خاک، غلظت بور در آب آبیاری و غلظت کلر برگ ایجاد شده بود که بخش عمده این تأثیرات به­صورت مستقیم بودند؛ بنابراین توصیه می­شود برای افزایش عملکرد راه­کارهایی که به­طور مستقیم اثرات مضر عوامل فوق را تعدیل می­کنند، مدنظر قرار گیرند.