مطالعه میکرومورفولوژی اشکال گچ و کربنات کلسیم و کانی شناسی رس در خاک های با مواد مادری مختلف در جنوب استان گیلان

Abstract

خاک‌های گچی و آهکی بخش مهمی از خاک‌های مناطق خشک و نیمه خشک جنوب استان گیلان را شامل می‌شود. این مطالعه به منظور بررسی اشکال گچ و آهک در خاک‌های اراضی تپه ماهوری منطقه علی‌آباد استان گیلان توسط مقاطع نازک میکروسکوپی خاک انجام شد. نمونه‌برداری خاک به صورت کلوخه دست نخورده هوا خشک از مواد مادری گچی- نمکی و آهکی، با سه تکرار از دو موقعیت شیب (شیب‌پشتی و پای‌شیب) و عمق سطحی (20-0 سانتی‌متر) و زیرسطحی (40-20 سانتی‌متر) انجام گرفت. نتایج نشان داد که خاک‌های گچی- نمکی کلاس بافتی سنگین‌تری در مقایسه با خاک‌های آهکی داشتند. نتایج میکرومورفولوژی نشان داد که تعداد حفرات کانال و محفظه و فضولات حیوانی در خاک‌های آهکی بیشتر است که به علت وجود حفرات درشت‌تر و فعالیت بیولوژیکی بیشتر است. عوارض میکرومورفولوژی در خاک‌های گچی- نمکی شامل اشکال صفحات در هم قفل شده گچ، بلورهای عدسی شکل، پندانت گچی، پُرشدگی گچ به صورت متراکم کامل و غیرکامل و غیرپیوسته پراکنده در حفرات و هایپوکوتینگ آهن و منگنز و در خاک‌های آهکی شامل فضولات جانوری، نودول آهن هالو ، قطعات سنگی (لیتوریلیکت)، ندول آهک میکریتیک، مخلوط گچ و آهک به صورت پندانت و انواع اشکال پدوژنیک کلسیت به صورت ستونی، خوشه‌ای، سوزنی و اسپاریتیک می‌باشد. بخش ریز در هر دو خاک عمدتاً دارای بی‌فابریک کریستالیتیک و گاهی استیپل اسپکلت و نامشخص (ایزوتیک) می‌باشد. شاخص تکاملی میکروموفولوژی خاک (مسیکا) نیز نشان داد که هر دو نوع خاک دارای تکامل ضعیف بودند. نتایج کانی‌شناسی رس نشان داد که کانی‌های غالب در دو ماده‌مادری کلریت، ایلیت، ورمیکولیت، اسمکتیت و کانی‌های مخلوط می‌باشد. همچنین حضور کانی پالی‌گورسکایت در خاک‌های گچی- نمکی از موارد اختلاف بین این دو خاک است.