تأثیر مدیریت‌های مختلف خاک‌ورزی بر شکل های آلی فسفر خاک

Abstract

تغییر در عملیات مدیریتی نظیر روش‌های حفظ بقایای گیاهی و خاک‌ورزی مختلف، می‌تواند پویایی فسفر در خاک را تغییر داده و زیست فراهمی فسفر را بیافزاید. کشاورزی حفاظتی با حفظ بقایای گیاهی در سطح خاک و کاهش اختلاط خاک بر چرخه و لایه‌بندی فسفر در خاک تأثیر می‌نهد به‌گونه ای که بیشترین غلظت فسفر در لایه‌های فوقانی خاک خواهد بود. هدف از این پژوهش، بررسی اثر خاک‌ورزی‌های مختلف بر شکل‌ها و توزیع فسفر آلی خاک با استفاده از روش عصاره‌گیری دنباله‌ای بود. بدین منظور نمونه‌برداری از دو عمق 8-0 و 16-8 سانتی‌متری از چهار روش خاک‌ورزی مختلف (مرسوم، بستر برآمده، کم‌خاک‌ورزی و بی‌خاک‌ورزی) بر پایه طرح بلوک کامل تصادفی در 5 تکرار صورت گرفت. برای جزءبندی فسفر آلی از روش بوومن و کول (Bowman & Cole, 1978) تغییر یافته استفاده شد. نتایج نشان داد که تغییر خاک‌ورزی از مرسوم به خاک‌ورزی‌های حفاظتی (بستر برآمده، کم‌خاک‌ورزی و بی‌خاک‌ورزی) موجب افزایش معنی‌دار فسفر آلی در همه شکل‌ها (فسفر لبایل، فسفر نسبتا لبایل، فسفر غیرلبایل، فسفر باقی‌مانده) شد. همچنین میزان فسفر دانه گندم حدوداً 35 درصد در کم‌خاک‌ورزی و بی‌خاک‌ورزی نسبت به خاک‌ورزی مرسوم افزایش نشان داد. بیشترین عملکرد دانه گندم (21%) در کم‌خاک‌ورزی نسبت به خاک‌ورزی مرسوم مشاهده شد. نتایج این پژوهش نشان داد که بهم‌خوردگی کم خاک در سیستم‌های بی‌خاک‌ورزی مقدار و توزیع شکل‌های فسفر در خاک را تغییر داد و منجر به ایجاد یک شیب غلظتی شد که با عمق خاک کاهش یافت. برعکس در سیستم‌های خاک‌ورزی سنتی و مرسوم، اختلاط بقایای گیاهی با لایه شخم خاک، سبب افزایش سرعت تجزیه مواد آلی و در نتیجه کاهش ذخیره شکل‌های لبایل و نسبتاً لبایل آلی شد.