اثر برهم‌کنش مواد آلی و کرم خاکی بر برخی ویژگی‌های فیزیکی وشیمیایی دو خاک در شرایط تراکمی متفاوت

Abstract

اگرچه پژوهش­های مختلف نشان داده است که کرم­های خاکی از طریق فعالیت تغذیه­ای، ترشح کست و حفاری می­توانند بر ویژگی­های فیزیکی و شیمیایی خاک تأثیر بگذارند ولی اثر برهم­کنش مواد آلی و کرم خاکی بر خاکدانه­سازی در شرایط تراکمی و بافتی متفاوت به­خوبی شناخته نشده است. در این پژوهش اثر برهم­کنش کرم خاکی ایسینیا فتیدا و مواد آلی بر برخی ویژگی­های فیزیکی و شیمیایی دو خاک ریز و درشت بافت منتخب از دشت مغان واقع در شمال غرب ایران در دو سطح تراکمی بررسی گردید. آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در 24 تیمار و 3 تکرار در شرایط اتاق رشد و به­­مدت 6 ماه اجرا شد. فاکتور اول کلاس بافت خاک در دو سطح لوم رسی و لوم شنی، فاکتور دوم مواد آلی در سه سطح بدون مواد آلی، کاه و کلش گندم و کود گاوی پوسیده هر دو به مقدار 20 گرم بر کیلوگرم خاک، فاکتور سوم دو سطح فشردگی خاک شامل 3/1و g cm-3 45/1و فاکتور چهارم حضور یا عدم حضور کرم خاکی بود. نتایج نشان داد هر دو ماده آلی مصرفی به­طور متوسط باعث افزایش معنی­دار کربن آلی (69 درصد)، کلسیم محلول (75/11 درصد) و میانگین وزنی­قطر (MWD) خاکدانه­ها (78 درصد) و کاهش معنی­دار چگالی ظاهری (6/3 درصد) در هر دو کلاس بافت خاک گردید. همچنین بیشترین اثرات مثبتبر ساختمان خاک در تیمار کاه و کلش با بافت لوم رسی و حضور کرم خاکی به­دلیل مقادیر زیاد کربن، کلسیم، منیزیم و رس دیده شد. تلقیح خاک با کرم خاکی در تیمار فشردگیg cm-3 45/1موجب افزایش معنی­دار MWD به­میزان 10 و 6/16 درصد و تخلخل کل به­میزان 6/5 و 6 درصد به­ترتیب در کلاس بافت لوم شنی و لوم رسی گردید. نتایج نشان داد که استفاده از کرم خاکی می­تواند موجب ارتقای کیفیت فیزیکی خاک­های ریز و درشت بافت متراکم با افزودن مقدار کم مواد آلی گردد.