ارزیابی مدل هیدرولوژیکی بزرگ مقیاس VIC-3L برای شبیه‌سازی دبی رودخانه و تحلیل حساسیت آن در مقیاس‌های زمانی مختلف (مطالعه موردی: حوضه آبریز چالوس)

Abstract

مدل­های هیدرولوژیکی بزرگ مقیاس به علت دارا بودن اساس فیزیکی و در نظر گرفتن عمده فرآیندهای تأثیرگذار در بیلان انرژی و آب حوضه، از قابلیت مناسبی جهت برآورد توزیع مکانی رطوبت و دمای خاک، میزان تبخیر و تعرق و جریان رودخانه­ای برخوردار می­باشند. یکی از پرکاربردترین مدل­هایی که در دهه­های اخیر مورد توجه بسیاری از محققین قرار گرفته گرفته است، مدل نیمه توزیعی VIC-3L می­باشد. هدف از تحقیق حاضر ارزیابی و تحلیل حساسیت مدل هیدرولوژیکی بزرگ مقیاس VIC-3L برای شبیه­سازی دبی رودخانه چالوس در مقیاس­های زمانی مختلف می­باشد. بررسی شاخص کارائی (نش- ساتکلیف) به دست آمده در مراحل واسنجی (84/0) و صحت­سنجی (74/0) حاکی از آن است که مدل مذکور از توانائی مناسبی جهت شبیه­سازی هیدروگراف جریان خروجی از حوضه آبریز رودخانه چالوس برخوردار می­باشد. همچنین تحلیل حساسیت مدل نسبت به پارامترهای ورودی نشان می­دهد که در مقیاس­های زمانی مختلف (روزانه، ماهانه و سالانه)، ترتیب پارامترهای تأثیرگذار متفاوت می­باشد. اما در یک نتیجه­گیری کلی می­توان چنین عنوان نمود که مهم­ترین پارامترهای تأثیرگذار بر عملکرد مدل VIC-3L، پارامترهای d2 (عمق لایه دوم خاک)، Ws (کسری از حداکثر رطوبت موجود در خاک) و Ds (کسری از حداکثر جریان زیرسطحی) می­باشند و پارامترهای دیگر از تأثیر کمتری برخوردار بوده و از آن­ها می­توان در طول فرآیند واسنجی صرف نظر نمود.