ارزیابی سیتوژنتیکی ارقام کلزا و دو گونه وحشی سرده براسیکا

Abstract

شناسایی و ارزیابی ژنوتیپهای داخل سرده براسیکا به اصلاحگر در راستای شناسایی آللهای مورد نظر و کنترل کننده صفات مطلوب و در نهایت انتقال آنها به ارقام زراعی کمک می­کند. استفاده از انواع رنگ­آمیزیها و روشهای نواربندی کروموزومی امروزه به عنوان ابزاری مفید جهت مطالعات سیتوژنتیکی و به کارگیری آنها در علوم زیستی، اصلاح نباتات، اصلاح دام، مهندسی ژنتیک و بیوتکنولوژی محسوب می­شوند. به منظور بررسی تنوع سیتوژنتیکی ارقام زراعی کلزا و دو گونه وحشی شامل کلم وحشی و خردل مدیترانه­ای این پژوهش در شرایط گلخانه و آزمایشگاه ژنتیک دانشگاه یاسوج به اجرا در آمد. نتایج حاصل از مطالعه کروموزومی بیانگر شباهت زیاد درون گونه­ای بود به­نحوی که ارقام مختلف کلزا اعم از بهاره و پاییزه از نظر نسبت طول کل کروموزومهای شماره یک تا 19 تفاوت معنی­داری با هم نداشتند. از نظر سایر ویژگیهای اندازه­گیری شده نیز در اکثر موارد تفاوت غیر معنی دار بود. توده­های خردل از نظر خصوصیات کروموزومی اندازه­گیری شده تفاوت معنی­داری نشان ندادند به جز برای نسبت طول بازوی کوتاه کروموزوم شماره 3. این نتیجه به وضوح نشان می­دهد که کلیه خردلهای مدیترانه­ای مورد مطالعه علی­رغم اینکه از مناطق مختلف با شرایط آب و هوایی کاملاً متفاوت جمع آوری شدند اما تنوع کروموزومی زیادی ندارند. در بین صفات متعدد اندازه­گیری شده تنها نسبت طول کل کروموزوم شماره 7 و نسبت طول بازوی کوتاه کروموزوم شماره 6 بودند که دو توده کلم وحشی از نظر آنها تفاوت معنی­داری داشتند. شرایط آب و هوایی مناطق جمع­آوری شده این دو ژنوتیپ تقریباً مشابه و بنابراین این نتیجه دور از انتظار نبود. نتایج حاصل از تجزیه واریانس و تجزیه خوشه­ای گونه­های مورد بررسی بر اساس ویژگیهای شاخص عدم تقارن داخل کروموزومی (₁A)، شاخص عدم تقارن بین کروموزومی (₂A)، درصد شکل کلی (TF)، تفاوت طول نسبی حداکثر و حداقل (DRL) و تعداد کروموزومهای میتوزی حاکی از شباهتهای بین گونه­ای و امکان دورگه­گیری موفق بین ژنوتیپهای انتخابی بود.