ویژگی‌های آوایی و صرفی مشترک قرآن قدس با برخی متون کهن و گویش‌های ایرانی نو

Abstract

قرآن قدس یکی از متون قابل توجه دورة رشد و تکوین زبان فارسی (قرن 4 و 5) است، زبان آن آمیزه‌ای از فارسی، عربی و عناصر گونه‌ای-گویشی قلمداد می‌شود و از نظر آوایی و صرفی ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارد. با توجه به ارتباطی که این متن با زبان فارسی میانه دارد و اینکه بسیاری از صاحبنظران مکان نگارش آن را جایی در حوالی سیستان می‌دانند، هدف از انجام این پژوهش مقایسة برخی از ویژگی‌های آوایی و صرفیاین قرآن مترجَم با فارسی میانه، متون پازند، متون فارسی-یهودی و برخی از گویش‌های ایرانیِ رایج در جنوب شرقی ایران بوده است. نتایج برآمده از بررسی داده‌های موجود که عموماً به صورت کتابخانه‌ای به دست آمده‌اند، نشان می‌دهند که این اثر در برخی ویژگی‌های آوایی چون تحول /w/ آغازی و میانی، عدم تحول /d/ میان‌واکه‌ای و تحول /h/ آغازین با متون پازند و در مواردی گویش‌های بلوچی، رودباری، سیستانی و کرمانی مشابهت دارد، برخی ویژگی‌های صرفی آن، چون تکواژ موصولی نانوشتة «-ِ»، پسوند مصدرساز «-ِشت» و تمایز معنایی دو حرف اضافة «ب/ بد» و «بی» در متون فارسی-یهودی نیز مشاهده می‌شود و واژه‌هایی از فارسی میانه را نیز در خود حفظ کرده است.