پیش‌نگری کمی اثرات محتمل تغییر اقلیم بر شاخص گرمایی (THI) تحت سناریوهای واداشت تابشی (RCP) در ایران

Abstract

<em>شاخص دما _-رطوبت (THI)، معرف تاثیرات توامان این دو کمیت بر موجودات زنده و بروز تنشهای محیطی است. با توجه به پیامدهای گرمایش جهانی، انتظار می‌رود مقدار این شاخص در دهه‌های آتی دچار تغییر شود.مطالعه حاضر به منظور کمی سازی اثرات محتمل تغییر اقلیم بر شاخص THI، به عنوان یک شاخص اقلیمی _-کشاورزی مؤثر در تولید دام‌ها انجام شده است. در این پژوهش با توجه به رویکرد جدید در گزارش پنجم هیئت بین‌الدول تغییر اقلیم 2014)،(IPCC AR5 از خروجی‌های ریزمقیاس شده دو مدل جهانی CNRM-CM5 و EC-EARTH تحت دو سناریو RCP4.5 و RCP8.5 استفاده ‌شده است. برای این منظور ابتدا برای دوره اقلیمی پایه (2005-1986) داده‌های 86 ایستگاه هواشناسی در سطح کشور، معرف اقلیم‌های گوناگون کشور که سال تأسیس آن‌ها 1986 و یا ماقبل بوده، گردآوری و کنترل کیفی شد. سپس به ‌منظور بررسی تغییرات سطوح مختلف تنش گرمایی ابتدا پهنه‌بندی‌های اقلیمی در مقیاس فصلی در دوره اقلیمی پایه و در سه دوره اقلیمی آتی نزدیک (2040-2021)، میانی (2065-2045) و دور (2100-2081) تا پایان قرن بیست و یکم انجام گرفت. در ادامه مساحت پهنه‌های سطوح مختلف تنش گرمایی محاسبه گردید. نتایج کلی نشان از افزایش مساحت پهنه‌های توأم با تنش گرمایی (THI ≥ 72) و متقابلاً کاهش مساحت پهنه‌های فاقد تنش گرمایی ( THI <72؛ مناطق مستعد پرورش و تولید دام) در اقلیم آتی در فصول بهار و تابستان داشت، به طوری که مناطق مستعد تولید دام که در دوره اقلیمی پایه در فصول بهار و تابستان به ترتیب 9/86 و 49 درصد از مساحت کل کشور را در قلمرو خود داشت، به‌تدریج تا پایان قرن بیست ویکم با توجه به گرمایش جهانی رو به کاهش بوده، و در اقلیم آتی دور تحت دو سناریو RCP4.5 و RCP8.5 به ترتیب به حدود 4/66 و 2/54 در فصل بهار و 4/22 و 8/6 درصد در فصل تابستان کاهش خواهد یافت. شایان ذکر است در فصول پاییز و زمستان با وجود افزایش در میانگین فصلی شاخص THI، شاخص تا پایان قرن بیست و یکم از حد آستانه خود (THI=72) بیشتر نخواهد شد،به بیان دیگر، در این دو فصل با وجود گرمایش جهانی، احتمالاً دام تا پایان قرن بیست ویکم در گستره ایران دچار تنش‌های گرمایی محسوس نخواهد شد. </em>