بررسی زمانی- مکانی بارش با استفاده از داده‌های ماهواره‌ TRMM (مطالعه موردی: استان خراسان رضوی)

Abstract

<em>اندازه‌گیری دقیق مقدار بارش نقش بسیار مهمی در درک و پیش‌بینی سیستم آب و هوایی دارد. در این تحقیق، جهت برآورد میزان بارش و بررسی تغییرات زمانی- مکانی از داده‌های محصول بارش 3B42 ماهواره TRMM برای دوره آماری 2001 تا2010 میلادی با شبکه‌های 25/0 درجه (تفکیک مکانی) در استان خراسان رضوی استفاده شد. جهت برازش داده‌ها، پلاتی از داده‌های ماهواره با نقشه استان و با 40 شبکه تهیه شد، بطوریکه هر شبکه تلفیقی از ایستگاه‌های همدید، باران‌سنجی و داده‌های ماهواره است. دردوره آماری ده ساله، سال2001، 2004 و 2008 میلادی به ترتیب به عنوان سال‌های شاخص با بارش متوسط، پر بارش و کم بارش انتخاب شدند. پهنه‌بندی نقشه‌ها به روش زمین آمار و در محیط GIS ترسیم شد. مقایسه داده‌های روزانه نشان داد ایستگاه‌های باران‌سنجی تخمین بیشتری نسبت به داده‌های ماهواره راداری TRMM داشته و این تخمین در روزهای مربوط به ماه‌های آذر و آبان بیشتر از سایر ماه‌ها بوده است. ولی از نقطه نظر توزیع زمانی در اکثر مواقع، مقادیر ثبت شده ایستگاه‌های زمینی نسبت به داده‌های ماهواره‌ای، تخمین بالاتری را نشان داد. در بررسی داده‌های ماهانه، مشخص گردید که اطلاعات حاصل از ماهواره با داده‌های زمینی در توزیع زمانی و مکانی، هم‌خوانی زیادی به ویژه در ماه‌های پر بارش استان، مانند ماه‌های آذر، اسفند و فروردین داشته است. در بررسی فصلی نیز مشخص شد که هم‌خوانی معناداری بین داده‌های حاصل از ماهواره TRMM با داده‌های زمینی به خصوص در فصول پاییز و زمستان وجود دارد. لازم به توضیح است حتی در فصول کم‌بارش، که ایستگاه‌های زمینی هیچ داده‌ای را ثبت نکرده‌اند، ماهواره TRMM مقادیر قابل توجهی از بارش را در برخی ارتفاعات هم‌چون هزارمسجد و بینالود ثبت نموده است.</em>