اقلیم‌شناسی مرز شمالی پشته پرفشار جنب حاره بر روی ایران

Abstract

<em>با توجه به اهمیت و نقش سامانه پرفشار جنب حاره بر روی اقلیم ایران، با استفاده از داده‌های (روزانه) دوباره تحلیل شده NCEP/NCAR تلاش شد، شاخص پشته پرفشار جنب حاره بر روی ایران و برای هریک از ماه‌های سال برآورد شود. بدین منظور داده‌های ارتفاع ژئوپتانسیل، مولفه مداری و نصف النهاری باد برای ساعت GMT12 طی دوره 52 ساله (1340-1391) و با تفکیک مکانی 5/2درجه در پنج تراز ارتفاعی(500،600،700،850 و300 هکتوپاسکال‌) ‌اختیار شد. برای این کار از محدوده عرض جغرافیایی‌0 تا‌ 80 درجه شمالی و طول جغرافیایی‌10 تا‌ 120درجه شرقی بهره گرفته شده است. نتایج این پژوهش نشان داد که موقعیت مرز شمالی پشته در تراز400 هکتوپاسکال و بالاتر و نیز 850 هکتوپاسکال و پایین تر قابل رؤیت نیست. بنابراین سه تراز در دسترس که حاکمیت پشته در آن قابل تشخیص و نیز داده‌های آن در دسترس است، ترازهای 700 ، 600 و500 هکتوپاسکال است. در بررسی ماهیت پشته پرفشار جنب حاره مشخص گردید با جهش نصف‌النهاری خط پشته در ماه خرداد، فصل تابستان برای بیش‌تر مناطق جنوبی کشور فرا می‌رسد. همچنین از ماه آبان تا پایان اردیبهشت، فشارزیاد جنب حاره از سرزمین ایران کاملا عقب نشینی کرده و سطح زیرین آن به حداقل ممکن می‌رسد. محاسبه تعیین مرز شمالی پرفشار جنب حاره نشان داد که حاکمیت این سامانه تا بالاتر از عرض‌های 40 درجه شمالی گسترش یافته است. ‌یافته‌ها همچنین نشاندهنده آن است که، ‌این سامانه از سمت جنوب غرب و بصورت زبانه‌ای از طریق پرفشار عربستان وارد کشور می‌شود. بر اساس این نتایج، وردایی زمانی پشته پرفشار جنب حاره بر روی ایران، باعث تغییر فصل و تنوع آب و هوا در کشور می‌شود.</em>