بررسی همدید وسیع ترین و مستمرترین یخبندان ایران در دوره 2004-1963

Abstract

<em>براساس یک اصل مکانی روزهایی که 65 درصد و بیشتر از مساحت ایران دمای صفر و زیر صفر درجه سانتیگراد داشته‌اند به عنوان روزهای همراه با یخبندان فراگیر تعریف شدند. براساس این اصل مکانی مشاهده شد که در سال 1964-1963 یک تداوم 37 روزه از یخبندان‌های فراگیر از تاریخ 26 دسامبر 1963 تا 2 فوریه 1964 رخ داده است که در طول دوره مورد مطالعه (2004-1963) در نوع خود منحصر به فرد بوده است. علاوه بر این در طول این دوره 37 روزه، فراگیرترین یخبندان ایران (90 درصد و بیشتر از مساحت ایران) از تاریخ 20 تا 24 ژانویه 1964 به وقوع پیوسته است. در این مقاله به طور کلی الگوهای همدید این 37 روز و به طور خاص الگوهای همدید آن پنج روز که دارای فراگیرترین یخبندان‌های ایران بودند بررسی شد. با بررسی روز به روز نقشه های سطح 500 هکتوپاسکال و سطح زمین مشاهده گردید که در طول این 37 روز در تراز 500 هکتوپاسکال و بر روی اروپا یک سیستم پرارتفاع که در واقع یک سیستم بندالی امگایی شکل می‌باشد حاکمیت داشته است. موقعیت این سامانه بندالی و نقشی که این سیستم در منحرف کردن امواج غربی از مسیر اصلی خود به سوی ایران داشته است مهمترین بازیگر سطح فوقانی در ایجاد یخبندان‌های فراگیر این دوره بوده است. به طوریکه موقعیت ناوه های شرقی ایجاد شده توسط این پشته و ریزش هوای سردی که از قطب به سمت ایران صورت می گیرد مسبب این نوع از یخبندان‌های فراگیر در ایران در سطوح فوقانی می باشند. در سطح زمین نیز همواره یک سیستم پرفشار بر روی اروپا و یک سیستم دیگر بر روی آسیا در طول این 37 روز حاکم بوده است که در بیشتر روزها با یکدیگر ادغام شده و یک نوار بسیار طویل پرفشار از شرق آسیا تا غرب اروپا را تشکیل می دادند.</em>