شناسائی و واکاوی سازوکار شکل‌گیری الگوی مکانی برف‌های جلگه مرکزی گیلان (برف دلتا) با استفاده از مدل عددی WRF

Abstract

<em>در این پژوهش با پایش (پردازش) تصاویر سنجنده‌ مودیس ماهواره‌های آکوا و ترا، الگوی مکانی ویژه مثلثی و به طور تقریبی منطبق بر دلتای رودخانه سفیدرود برای برف‌های متوسط جلگه مرکزی گیلان در کرانه جنوب غربی دریای کاسپین شناسائی گردید و شرایط همدیدی-دینامیکی سامانه‌های منجر به شکل‌گیری این الگو، با استفاده از اجرای مدل عددی </em><em> </em><em>WRF</em><em> با تفکیک 3 و 9 کیلومتر مورد واکاوی قرار گرفت. منشأ این سامانه‌ها پرفشارهایی با مقیاس همدیدی هستند که از سمت غرب اروپا تا روی دریای کاسپین کشیده می‌شوند. چرخش ساعت‌گرد این واچرخند‌ها در وردسپهر زیرین با فرارفت سرد جریانات شمالی به حاشیه جنوب‌غربی دریای کاسپین همراه است و حرکت شرق‌سوی امواج ناپایدار ترازهای میانی و فوقانی وردسپهر موجب تقویت حرکات صعودی لایه‌های زیرین می‌شود‌. جنوب البرز، به دلیل عبور‌ ناوه‌های ارتفاعی و دمایی و همچنین گردش پادساعتگرد این امواج غربی، تحت تأثیر جریانات شمال‌سو است. طی ساعات اولیه نفوذ زبانه پرفشار روی کاسپین، دمای لایه‌های زیرین وردسپهر در جلگه گیلان به اندازه کافی کاهش نمی‌یابد بنابراین ریزش هوای سرد ناشی از عبور ناوه‌های دمایی و ارتفاعی تراز850 ‌و بالاتر از آن، از سمت فلات ایران(دشت قزوین) و ارتفاعات البرز که دارای ارتفاع بیشتر از جلگه گیلان ودمای سطحی کمتری نسبت به دلتای سفیدرود هستند، سبب غلبه جریانات سرد جنوبی فلات ایران و بارش برف در محل ورودی دره سفید‌رود به جلگه گیلان می شود برش قائم میدان باد و دما نیز بیانگر آن است که علاوه بر چینش افقی این دو کمیت در محل دره منجیل (عرض جغرافیایی 36.7) منتهی به دره شاهرود و دشت قزوین ، چینش قائم باد در حدود تراز 850 میلی‌باری روی جلگه گیلان مشاهده می‌گرددکه مبین مرز ناپایداری میان جریانات شمالی درلایه‌های زیرین وردسپهر و جریانات جنوبی در لایه‌های میانی وردسپهر است. چینش قائم و افقی باد و گرادیان افقی قابل ملاحظه دما، شکل‌گیری جبهه در مقیاس محلی را منطبق برگذرگاه دره منجیل نشان می‌دهد. نکته حائز اهمیت آن است که پس از استقرار پرفشار سرد روی غرب کاسپین و تقویت سرمایش لایه‌های سطحی روی سواحل، تباین دما مابین جلگه گیلان و دشت قزوین کاهش می‌یابد. واقع شدن منطقه در شاخه غربی ناوه ارتفاعی تراز 850 هکتوپاسکالی که با جریانات شمالی روی البرز‌ همراهی می‌کند، موجب می‌شود باد‌های شمالی از سمت عرض‌های بالا تا جنوب البرز و تا عمق 700 هکتوپاسکالی وردسپهر گسترش یابد و مرز ناپایداری و چینش قائم باد در عمق وردسپهر، از بین لایه 700 و 800 به بین لایه 600 و 700 تغییر ‌کند.</em>

<strong> </strong>