بررسی تطبیقی رمان‌های نوزده هشتاد و چهار، و بهشت خاکستری

Abstract

نظارت، به عنوان رکن اصلی نظام‌های اجتماعی مدرن، مفهومی است که شهروند را به وضعیت تابع تبدیل می‌کند. این تابعیت نه به عنوان سیستمی که باید همواره کنترل شود، بلکه به عنوان ساختاری عمل می‌کند که شهروندان را به سوژه‌های خود‌نظارتی تبدیل می‌کند. نشان‌دادن این وجه ویران‌گر نظام‌های اجتماعی مدرن، همواره وظیفه جامعه‌شناسان تلقی شده است. مقاله حاضر بر آن است که با روش تحلیل محتوا، دلالت ضمنی متون دوگانه فوق و قرابت‌ها و تفاوت‌های آن‌ها را با یکدیگر نشان دهد. نتیجه پژوهش این است که هر دو رمان، انتقادی علیه توتالیتاریسم برآمده از عقلانیّت ابزاری هستند که آگاهانه یا غیرآگاهانه مؤلّفه‌های انقیاد، نظارت و مراقبت نظام‌های حادّ عقلانی را در خود لحاظ کرده و آن را به عنوان خراب‌آبادی مدرن به تصویر کشیده‌اند.