«سانت» (sonnet) در شعر فارسی

Abstract

برخی از شاعران و نظریه­پردازان تجدّد ادبی در ایران اواخر عصر قاجار برای نخستین بار از قالب­هایی برای سرودن شعر استفاده کردند که ریشه در ادبیات اروپا داشت. یکی از این قالب­ها که از قالب­های بسیار مهم و رایج در تقریباً سراسر اروپا در طول چندین قرن به شمار می­آمد، قالب <em>سانت</em>(Sonnet) بود. این قالب شعری که در فارسی به «غزل» و «غزلواره» ترجمه شده است، از جهت تعداد مصرع­ها اندازه مشخصی داشت و در اصل برای سرودن اشعار عاشقانه به کار می­رفت. بسیاری از شاعران بزرگ اروپا همچون <em>شکسپیر، اسپنسر، بودلر</em> و <em>مالارمه</em> شاهکارهایی در این قالب سروده­اند. سانت از قرن سیزدهم در ایتالیا شروع شد و سپس تقریباً در تمام اروپا مورد استقبال گسترده قرار گرفت، اما شاعران هر سرزمینی تغییراتی در آن ایجاد کردند که همین امر باعث شکل­گیری انواع مختلفی از این قالب شعری شد. با این حال سه نوع آن بیشترین اهمیت را دارند؛ این سه نوع با عناوین: <em>سانت ایتالیایی</em> یا <em>پترارکی،</em> <em>سانت فرانسوی</em> و <em>سانت انگلیسی</em> یا<em> شکسپیری</em> شناخته می­شوند. شاعران مکتب تجدّد در تبریز، همچون تقی رفعت و جعفر خامنه­ای، مهم­ترین شاعران تجدّدخواه دهه نود قرن سیزدهم شمسی بودند که به دلیل آشنایی با ادبیات اروپا برای نخستین بار شعرهایی به زبان فارسی منتشر کردند که در این قالب اروپایی سروده شده بود. هدف از جستار حاضر معرفی و بررسی این قالب شعری و نمونه­های فارسی آن است.