نیمای رباعی‌سرا، نوآور است یا سنت‌گرا؟

Abstract

رباعی یکی از قالب­های سنتی مورد علاقه­ی نیمایوشیج بوده است. در مجموعه­ی اشعار نیما 592 رباعی وجود دارد. این رباعی­ها بدون تاریخ سرایش و بر پایه­ی حروف الفبای قافیه به صورت الفبایی تنظیم شده­اند. در مقاله­ی پیش رو برای بررسی میزان سنت­گرایی و نوآوری در رباعی­های نیمایوشیج، همه­ی آن­ها بررسی شده است. نتیجه نشان می­دهد که تنها در ده درصد از تمام این رباعی­ها نشانه­هایی از نیمای شناخته­شده­ی نوگرا دیده می­شود. بقیه­ی رباعی­ها در همان فضاهای سنتی و با همان زبانِ گذشته­گرا و مفاهیم تکراری، همچون مفاهیم عاشقانه و صوفیانه­ی گذشته و نیز مفاهیم خیامی و... سروده شده است. عنصر گفت­وگو نیز از عناصر غالب این رباعی­هاست. آن ده درصد از رباعی­ها که نشانه­هایی از نیما را با خود دارند، در این مقاله زیر عنوان «رباعی­های نشان­دار» دسته­بندی و بررسی شده­اند. هر کدام از این رباعی­ها یا با شعرهای نوگرایانه­ی نیما که در قالب نیمایی سروده شده­اند، همانندی دارند؛ یا همسو با برخی گفته­ها و نوشته­های منثور نیما هستند.