نیما یوشیج: توازی شعر و داستان و نمایش در تئوری و سرایش

Abstract

هر اثر نمایشی هستی و بنیان خویش را بر عناصری بنا می‌نهد که شدت و ضعف هر یک از این عناصر ـ صرف نظر از تأثیر در مانایی و ماندگاری ـ اثر را در آمد و شدی هنری، میان داستان و نمایش شناور می‌سازند. این عناصر شامل شخصیت، زمان و مکان، گفت‌وگو، و... هستند. <br />نیما یوشیج، در پی گذار از مؤلفه‌های سنت در شعر گذشته، عناصر نمایشی ـ داستانی را برای گسترش و وسعت‌بخشیدن به دامنۀ توصیفی شعر و جولان اندیشۀ شاعر، به ساحت شعر وارد کرد. وی در تداوم همین راه «افسانه» را، که نمودار نگرش نوینی در عرصۀ ادبیات بود، سرود. <br />این پژوهش در آغاز به بازخوانی و استخراج نظریه‌های نیما یوشیج دربارۀ چیستی و چگونگی حضور عناصر نمایشی ـ داستانی در شعر، در آثار منثور نیما، می‌پردازد. آن‌گاه همة موارد یاد‌شده به صورت عملی در مجموعه‌اشعار نیما جست‌وجو و بررسی و تبیین می‌شود، تا از این رهگذر میزان و چگونگی به کارگیری این عناصر در اشعار او نشان داده شود. <br />بر اساس آمار به دست آمده از اشعار نیما میزان به کارگیری عناصر نمایشی در این شعرها، به طور تقریبی از این قرار است: طرح 68 درصد، شخصیت 5/46 درصد، گفت‌وگو 50 درصد، زمان 57 درصد، و مکان 57 درصد. بر همین اساس می‌توان گفت همۀ اشعار نیما از تئوری‌های او پیروی نمی‌کنند.