مؤلفه‌های نوجویانة آثار بهرام صادقی و «رمان نو»؛تأثیر و تأثّر یا توارد؟

Abstract

در عموم مطالعاتِ تطبیقی، آن‌چنان بر تقلید و اقتباس ادبیات داستانی معاصر ایران از ادبیات غرب تأکید شده که سهم عمدة تحولات تاریخی و اجتماعیِ این سرزمین در پیدایش نوجویی‌‌ها و نوآوری‌‌های صورت‌‌پذیرفته در ساحت ادبیات داستانی نادیده گرفته شده است، اما با توجه به آن‌که ادبیات هر جامعه در هر دورة تاریخی تا حدودی تحت تأثیر جریانات موجود در همان عصر و محیط است، می‌‌توان زمینه‌‌های بروز مؤلفه‌‌های مدرنیته در ادبیات داستانیِ فارسی را در زیرساخت‌‌های فرهنگی ـ اجتماعی ایران جست‌وجو کرد. از این‌‌رو، بر این باوریم که ادبیات داستانیِ معاصر فارسی و تحولات نوجویانة آن، صرفاً با تأثیرپذیرفتن از ادبیات غرب شکل نگرفته و همواره مستعد شکوفایی و نوزایی بوده است. برای اثبات این فرض آثار بهرام صادقی را مطالعه و بررسی کرده‌ایم که به اذعان خودِ او، قبل از برخاستنِ بانگِ شهرتِ «رمان نو» نوشته شده‌‌اند و به‌ باور همگان از نمونه‌های مهم و بارز مدرنیته در ادبیات داستانی فارسی به‌شمار می‌‌روند؛ بنابراین، نوشتارِ حاضر دو هدف کارکردیِ عمده دارد: اولاً درصددِ اثباتِ وجود مؤلفه‌‌های مدرن و نوجویانه در آثار صادقی برآمده است و ثانیاً با رویکردی درون‌‌سرزمینی، به جست‌وجوی ادلّه‌‌ای که می‌‌تواند پیدایشِ این مؤلفه‌‌ها را در ادبیات داستانی معاصر فارسی توجیه کند، پرداخته است.