بررسی فعالیت ضدمیکروبی عصاره‏های بدست آمده از کالوس و سلول‌های کشت سوسپانسیون زیره سیاه در مقایسه با بذر آن و تاثیر نوع حلال و رقت عصاره بر این فعالیت

Abstract

مقاومت‌ دارویی میکروارگانیزم‌ها سبب توجه بیشتر به گیاهان دارویی با عوارض جانبی کمتر شده است. اما برداشت بی‌رویه گیاهان دارویی محققان را به فکر گسترش تولید متابولیت‌های ضدمیکروبی در شرایط درون‌شیشه‌ای انداخته است. بنابراین در این تحقیق اثر مهارکنندگی رقت‏های مختلف عصاره‌های آبی، اتانولی، متانولی و اتری حاصل از کالوس، سلول‌های کشت سوسپانسیون و بذر زیره سیاه بر روی میکروارگانیزم‏های <em>Staphylococcus aureus</em>، <em>Bacillus subtilis</em>،<em>Pseudomonas aeroginosa </em>، <em>Escherichia coli،</em> <em>Klebsiella pneumoniae</em> <em>، Aspergillus parasiticus</em> و<em> </em><em>Candida albicans </em>بررسی شد. نتایج نشان داد که عصاره‏های مختلف از خاصیت بازدارندگی بالایی برخور دارند و اثر مقدار رقت‏ عصاره‏ها بر مهار رشد میکروارگانیزم‌ها معنی‏دار است. اما در نوع عصاره و اثر متقابل این دو فاکتور (رقت‏ و نوع عصاره) اختلاف معنی‏داری مشاهده نشد. متفاوت بودن اثر ضد‏میکروبی عصاره‏ها به‏خاطر تفاوت در قدرت حلالیت مواد موثره موجود در آنها می‌باشد. با افزایش غلظت عصاره‏ها، اثر بازدارندگی آن‏ها افزایش یافت‏ به‏طوریکه عصاره رقیق نشده بیشترین اثر بازدارندگی را نشان داد. همچنین اثر بازدارندگی عصاره‌های حاصل از سلول و کالوس زیره سیاه بیشتر از عصاره‌های بذری است. نتایج بررسی ترکیبات عصاره‏ها با TLC نیز نشان داد که اسکوپولتین از خاصیت ضدمیکروبی برخودار است و به مقدار فراوان در کالوس و سلول‏های کشت سوسپانسیون زیره سیاه وجود دارد. بنابراین اثرات ضدمیکروبی عصاره‏های حاصل از کالوس و سلول‏ زیره سیاه را می‏توان، علی‏رغم کم بودن مقدار کومین‌آلدهید آن‏ها، به مقدار زیاد اسکوپولتین ارتباط داد. در نهایت استفاده از سیستم‌های کشت سلول گیاهی برای تولید متابولیت‌هایی با خاصیت ضدمیکروبی، از جمله اسکوپولتین، یک فناوری مناسب محسوب شده و می‌تواند جایگزینی مناسب برای داروهای شیمیایی متداول باشد.