موازنه ی آیات جهاد در قرآن با توسل به زور در حقوق بین الملل

Abstract

در حقوق بین‌الملل، هرگونه تهدید و توسل به زور ممنوع است و فقط دو استثناء مهم نسبت به آن وجود دارد؛ یکی حق دفاع مشروع و دیگری، عملیات نظامی برای حفظ یا اعاده­ی صلح و امنیت بین‌المللی. از سوی دیگر، برداشت غلط از آموزه‌های اسلام در باب جهاد، به ظهور فرقه‌های­ تکفیری جهادی انجامیده است. اینان، به جهاد ابتدایی با هدف ایدئولوژیک اعتقاد دارند؛ رویه‌ای که در تضاد آشکار با قوانین بین­المللی است. این نوشتار، به شیوه توصیفی تحلیلی و روش کتابخانه‌ای سامان یافته است و مسأله­ی تحقیق، تطبیق موازین بین­المللی با آیات قرآن در موضوع جهاد است تا میزان انطباق این دو را مشخص سازد. بررسی آیات مربوط به جهاد، مشروعیت و وجوب جهاد دفاعی را تأیید می‌کند. دفاع به معنی اعم که در حقوق بین‌الملل امروز طرفدارانی دارد، دامنه­ی گسترده‌ای داشته و بسیاری از جنگ‌ها را که در تاریخ و فقه اسلامی، جهاد ابتدایی تلقّی شده نیز شامل می‌شود. نتایج این مقاله، نوعی هم‌خوانی و هم‌سویی میان مفاد آیات قرآن و حقوق بین‌الملل را در رابطه با جنگ و صلح نشان می‌دهد.