قاب‌های اجتماعی در مکالمات تاریخ بیهقی

Abstract

ون دایک اصطلاح قاب‌های اجتماعی را برای تمایز گذاردن بین تعاملات مختلف و مجموعه کنش‌هایی که به یک یا چند تعامل بدل می‌شوند، به کار می‌برد. آنگاه که در یک تعامل کنش‌ها در حوزه واحدی باشند، در یک بافت صورت بگیرند و محدوده زمانی و مکانی آنها معین داشته باشند، می‌توان مجموعه‌ای از آنها را به عنوان یک واحد تعاملی دانست. این پژوهش به بررسی مکالمات و تعیین قاب‌های آن در تاریخ بیهقی به روش توصیفی و تحلیلی می‌پردازد. شیوه تاریخ‌نویسی بیهقی و ثبت گفتگوهای بین اشخاص از این منظر گوشه‌ای دیگر از اهمیت فرهنگی این اثر را آشکار می‌کند. به این منظور تعداد محدودی مکالمه از تاریخ بیهقی انتخاب و مختصات نه‌گانه قاب‌ در آنها تحلیل و با جدول بازنمایی شده است. نتایج نشان می‌دهد که قاب‌های جلسات عزل و نصب، مشاوره و دیدارهای رسمی بیشتر از انواع دیگر قاب‌ها در تاریخ بیهقی ذکر شده و از آنجا که مشارکان آن در ساختار قدرت نقش دارند، تأثیر ساختار سلسله‌مراتبی در تحلیل مختصه‌های این مکالمات بسیار مهم است. مشارک قدرتمند دارای اقتدار مسلمی است، مکالمه را کنترل و جهت‌دهی می‌کند.