سواد فناورانه دانش‌آموزان و دبیران: تحلیلی بر تفاوت دو نسل

Abstract

هدف پژوهش حاضر شناسایی تفاوت سواد فناورانه دانش­آموزان دوره دوم متوسطه با دبیران آن‌ها در آموزش و پرورش شهر همدان است که این تفاوت از منظر تفاوت نسلی مورد بررسی قرار می­گیرد. در این پژوهش از روش توصیفی- پیمایشی استفاده شد و از بین تعداد 878 نفر دبیر زن و 12526 نفر دانش­آموز دختر متوسطه دوره دوم با استفاده از روش نمونه­گیری تصادفی طبقه­ای نسبتی، ۲۶۵ دبیر و ۳۷۳ دانش­آموز به عنوان حجم نمونه انتخاب شد. ابزار جمع­آوری اطلاعات در این پژوهش دو پرسشنامه محقق ساخته مربوط به سواد فناورانه بوده است که با توجه به استانداردهای سواد فناورانه انجمن بین­المللی فناوری آموزشی تهیه شده­اند. روایی این پرسشنامه­ها از طریق اعمال نظرات اصلاحی هفت نفر از صاحب‌نظران و پایایی آن‌ها با استفاده از ضریب آلفای کرانباخ به‌ترتیب برای پرسشنامه دبیران و دانش­آموزان 92/0 و 89/0 محاسبه شد. تحلیل داده­ها با استفاده از شاخص­های آمار توصیفی، آزمون خی دو، یو من ویتنی و آزمون رتبه­ای فریدمن نشان داد؛ بین سواد فناورانه دانش­آموزان متوسطه و دبیران آن‌ها فاصله وجود دارد. همچنین درک دانش‌آموزان و دبیران از مؤلفه­های پنجگانه سواد فناورانه به‌ترتیب فهم ارتباط فناوری و جامعه و فهم طراحی فناوری با بالاترین میانگین رتبه دارای اولویت اول تا دوم است. کم‌ترین بعد در دانش‌آموزان و دبیران آن‌ها مربوط به کسب توانایی­های جهان فناورانه است. دبیران و دانش­آموزان به‌عنوان دو نسل متفاوت از لحاظ سواد فناورانه و درک مؤلفه­های آن با هم تفاوت دارند و این تفاوت با توجه به نظریه نابرابری دیجیتالی کاوسنی (2006) نشانه تفاوت نسلی است.