سیر تحول سوررئالیسم در آثار زکریا تامر براساس مطالعه‌ی موردی سه مجوعه‌ی (صهیل الجواد الأبیض، ربیع فی الرماد و الرعد)

Abstract

سوررئالیسم مکتبی هنری- ادبی است که در اوایل قرن بیستم در فرانسه ظهور کرد و هدف داعیان آن رسیدن به «واقعیت برتر» بود. رؤیا، نگارش خودکار، دیوانگی، طنز، اروتیسم، امر شگفت و جادو، اشیای سوررئالیستی و تصادف عینی از وسایل عمل سوررئالیست‌هاست. زکریا تامر، داستان­­­نویس معاصر سوری، از جمله نویسندگان عربی است که مطالعة آثارش، نشان­دهندة تأثیر وی از چنین نگرشی در گزینش سوژه‌ها و فضاهای داستانی‌ بوده است. مقالة حاضر با بررسی سه مجموعة نخستِ داستان‌های کوتاه تامر بر اساس اصول و مبانی مکتب سوررئالیسم، سیر تحول دهة آغازین نویسندگی او را از این منظر بررسی و تحلیل کرده است. یافته­های این پژوهش نشان می­دهد که زکریا تامر در مجموعة نخست خود (صهیل الجواد الأبیض) پایبندی بیشتری به سوررئالیسم فرانسوی دارد و اکثر داستان‌هایش در فضایی رؤیاگونه و فراواقعی­ روایت می­شود. وی در مجموعه­های دوم (ربیع فی الرماد) و سوم (الرعد) به سمت بومی کردن این نگرش پیش می­رود؛ بگونه‌ای که باوجود کم­رنگ شدن مؤلفه‌های سوررئالیستی در داستان­ها، فضای کلی آن­ها همچنان سوررئالیستی است. نکتة قابل توجه در این روند، نزدیک شدن تامر به نوعی سوررئالیسم اجتماعی است که تضاد آشکار با جنبه فردگرایانه این مکتب دارد.