مؤلّفه های نهیلیسم در آثار صادق هدایت و زکریا تامر

Abstract

بدبینی به هستی و مناسبات آن، همواره در طول تاریخ بشر مطرح بوده است؛ لیکن رویکرد به آن به صورت یک مکتب فکری رسمی و با نام نهیلیسم از ثمرات مدرنیسم می­باشد که به موازات ادامۀ حیات در آثار فیلسوفان و متفکران در اشعار شعرای زبان فارسی و عربی بازتاب یافته­است. از آنجا که یکی از بهترین روش­های تبیین یک مسأله، مقایسة آن با نمونه­ای هم شأن و هم­جنس است، نوشتار حاضر با روش توصیفی- تحلیلی، عناصر و مؤلّفه­ های مشترک نهیلیسم را در آثار صادق هدایت و زکریا تامر به عنوان دو نویسندة پیشتاز­ در داستان­نویسی مدرن ایران و سوریه که به پوچ­ انگاری گرایش یافته­اند مورد کاوش قرار داده، تا برخی از آسیب­های مترتّب بر این مکتب فکری مشخص شود و عوامل روی­آوردن این دو نویسنده به اندیشه­های نهیلیستی مورد بررسی قرار گیرد. یافته­ها نشان می­دهد که علیرغم تعلّق هدایت و تامر به دو فرهنگ و دو جامعۀ متفاوت، پوچ­انگاری، یأس، بدبینی نسبت به فرد و جامعه، مرگ­اندیشی و درون­گرایی، بر افکار هر دو مستولی است و آشنایی با آثار متفکران غرب، استبداد و خفقان داخلی از عوامل مشترک و مؤثر در سوق دادن هر دو نویسنده به نهیلیسم بوده است.