نقد تقابل شخصیت ها در مجموعه های «زمستان»، «آخر شاهنامه» و «از این اوستا» اخوان ثالث

Abstract

هنرمندان، اندیشه­ها و آرمان­های خود را در قالب آثار هنری خود بیان می­کنند. تقابل شخصیت­ها و چگونگی و چرایی آن در انتقال پیام هنرمند به مخاطب، نقش مهمی دارد؛ زیرا قرار گرفتن ویژگی­های شخصیتی و فردی متفاوت و گاه متضاد در کنار یکدیگر، سبب برجسته­سازی آن­ها و تأثیرگذاری بیشتر می­شود. در پژوهش پیش­رو به روش استقرایی- تحلیلی به نقد تقابل شخصیت­ها در مجموعه اشعار «زمستان»، «آخر شاهنامه» و «از این اوستا»ی مهدی اخوان ثالث در دو زمینۀ محتوایی و ساختاری پرداخته­ایم. دستاورد پژوهش، گویای این است که اخوان ثالث در بازنمایی شخصیت­ها، به­خصوص شخصیت­های اصلی به گونه­ای تأثیرگذار، آن­ها را در مقابل شخصیت­های کاملاً متفاوت می­آورد، و نیز گاهی یک شخصیت را در ابعاد متفاوتی می­نمایاند. شاعر در استفاده از این تقابل، به دنبال ابلاغ پیام­های مستقیم و نمادین، تبیین رسالت شاعری و اجتماعی، بیان آرمان­های خرد و کلان، و در نهایت بازگویی چه­گونگی و چرایی صف­آرایی اندیشه­ها است. پژوهش در چنین زمینه­هایی، ضمن گشودن دریچۀ جدیدی به روی مخاطب اثر هنری، وی را با زوایای اندیشه­های شاعر آشنا می­کند، می­تواند مدخلی برای شناخت بخشی از مؤلّفه­های فرهنگ و هنر و اندیشۀ جامعه باشد.