جایگاه حجاب در فرهنگ اسلامی و آثار روانی و اجتماعی آن بر جامعه

Abstract

زمینه و هدف و روش: حجاب و مسائل مرتبط با آن، از آغاز تاریخ اسلام در میان اندیشمندان، متفکران، متخصصان علوم انسانی و اجتماعی و عامه مردم محل مباحثه و مناقشه بوده و امروزه نیز از چالش‌های زندگی اجتماعی معاصر است. می‌توان گفت که حجاب و کیفیت آن، دارای پیشینة تاریخی، اجتماعی و فرهنگی در جوامع است. با اینکه حجاب در حال حاضر موردمطالعه و پژوهش متخصصان علوم دینی، مذهبی و علوم اجتماعی و تربیتی معاصر است، اما در عمل اجتماعی و در حوزة فردی و خانوادگی، سؤالات متعددی مطرح شده است که پاسخ به سؤالات با محوریت حجاب می‌تواند در دستیابی به نتایج ارزشمند و الگوهای نظری و عملی، موردتوافق در این عرصه کمک کند و تکلیف افراد یک جامعه را نسبت به این موضوع مهم مشخص نماید و راهکارهای قانونی و فرهنگی ارائه کند تا از آسیب‌های اجتماعی و تبدیل این موشوع به یک مشکل اجتماعی فراگیر جلوگیری شود. سؤالاتی که در ارتباط با موضوع و مسئلة حجاب مطرح می‌شوند گاه از جنس فلسفی هستند؛ سؤالاتی از این قبیل که: آیا مسئله و فریضة حجاب و کیفیت آن امری واجب و اجباری از نوع اجتماعی و اسلامی است یا ارادی و اختیاری؟ نسبت حجاب با عدالت اجتماعی و اخلاق چگونه است؟ مبانی حقوقی، تاریخی، قانونی و شرعی حجاب کدام‌اند؟ و اینکه نسبت مسئلة حجاب با سایر مسائل اجتماعی و اسلامی چگونه است؟ هدف اصلی نوشتار حاضر تبیین مفهوم و فرهنگ حجاب در اسلام و تشریح آثار و پیامدهای روانی و اجتماعی آن بر افراد جامعه به روش توصیفی- تحلیلی است.