آینده‌پژوهی ساختار جمعیتی جمهوری اسلامی ایران از منظر دفاعی امنیتی تا افق 1430

Abstract

مقدمه: پژوهش حاضر با هدف تبیین آینده ساختار جمعیتی جمهوری اسلامی ایران از منظر دفاعی امنیتی در افق 1430، آینده‌های محتمل را تصویرسازی نموده است. روش: این پژوهش به روش کیفی انجام شد و از بین روش‌های موجود در تحقیقات کیفی با توجه به موضوع پژوهش از روش سناریونویسی استفاده شد. با در نظر گرفتن نوع پژوهش با 20 نفر از خبرگان موضوع از مجامع علمی و دانشگاه‌های فعال در این عرصه با برگزاری پنل‌های (هیئت‌رئیسه‌های) خبرگی و جلسات ذهن‌انگیزی در حد اشباع نظری استفاده شد. یافته‌ها: روندهای جمعیتی حاکی از آن است که جمهوری اسلامی ایران با پایین‌ترین نرخ باروری، در افق 1430 رشد منفی جمعیت را تجربه خواهد کرد و به‌عنوان ششمین کشور کهنسال جهان شناخته خواهد شد. همچنین روندهای توسعه شهرنشینی، تراکم ناهمگون جمعیت، شکاف مرکز- حاشیه، افزایش سن ازدواج، افزایش طلاق و ... تبعات دفاعی امنیتی در حوزه‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، نظامی، زیست‌محیطی و علم‌ و فناوری خواهد داشت؛ بنابراین بر اساس عدم قطعیت‌های احصاء شده چهار آینده باورپذیر برای افق 1430 ترسیم شده است. نتیجه‌گیری: ازآنجایی‌که جمعیت یکی از مؤلفه‌های اساسی و بنیادین در شکل‌گیری و کیفیت ساختار دفاعی- امنیتی کشور است و تحولات جمعیت موجب دگرگونی ساختار دفاعی- امنیتی می‌شود، بنابراین این موضوع می‌تواند حوزه دفاع و امنیت کشور را با تهدیدهایی مواجه کند. برخی از راهکارهای پیشنهادی عبارت‌اند از: سیاست سالمندی فعال، سیاست جایزه ازدواج به‌جای جایزه تولد، تشکیل نهاد تخصصی مدیریت جامع جمعیت کشور، در اولویت قرار دادن پروژه هوشمندسازی امنیتی کشور (سیستم مراقبت ملی)، سیاست‌های تغییر جذب و استخدام در نیروهای مسلح.