چالش‌ها و راهکارهای عملی حق دسترسی به وکیل در بازجویی‌های پلیس

Abstract

زمینه و هدف: قانون آیین دادرسی کیفری ایران با فاصله گرفتن از نظام تفتیشی در مرحلة تحقیقات پلیسی، دارای تحولاتی اساسی بوده و با پیش‌بینی سازوکارهای قانونی گام‌های اساسی روبه‌جلو در تضمین رعایت حقوق دفاعی متهمان و بزه دیدگان و نیل به دادرسی عادلانه و رعایت وظایف و تکالیف بین‌المللی ایران برداشته است. جامة عمل پوشاندن به این نوآوری قانونی نیازمند سازوکارهای عملی است که نسبت به ایجاد آن‌ها هنوز توجه کافی مبذول نشده است. ضمن اینکه، همچنان محدودیت‌ها و چالش‌هایی برای دسترسی متهم به وکیل مدافع منتخب و دسترسی وی به پرونده متهم در جرائم علیه امنیت داخلی و خارجی کشور وجود دارد. روش: این تحقیق توصیفی- تحلیلی و کاربردی و از نظر شیوه اجرا، کتابخانه‌ای است و در صدد شناسایی چالش‌ها و ارائه سازوکارهای رعایت حق دسترسی به وکیل در بازجویی پلیس است. یافته‌ها: در این پژوهش، مهم‌ترین چالش‌ها و موانع موجود در این زمینه، ایجاد اختلال در فرآیند کشف جرم، افشای اطلاعات تحقیقات پلیسی، ضرورت تحدید مداخلة وکیل در جرائم سازمان‌یافته و امنیتیو تحدید حق مداخله وکیل به بهانه تسریع در کشف جرم، اعلام شده است. نتیجه‌گیری: مهم‌ترین راهکارهای رعایت حقِ دسترسی به وکیل، آموزش ضابطان دادگستری در آغاز و ضمن خدمت، فرهنگ‌سازی پایبندی به قانون در ضابطان دادگستری، تعیین الگوهای رفتار بازجویان و نظارت بر رعایت آن‌ها و ضرورت اتخاذ رویکرد افتراقی در قبال جرائم سازمان‌یافته و امنیتی معرفی شده است تا زمینۀ چگونگی ایجاد تعادل و توازن میان دغدغه‌های مربوط به شناسایی و دستگیری متهمان و تضمینات برخورداری آن‌ها از دادرسی عادلانه، شناسایی شود.