بررسی علل قانون‌گریزی موتورسیکلت‌سواران در استفاده از کلاه ایمنی با استفاده از مدل سه‌شاخگی

Abstract

زمینه و هدف: امروزه در کشور ایران حدود 25 درصد از آمار کشته‌شدگان تصادفات را موتورسواران تشکیل می‌دهند که برابر گزارش‌های پزشکی قانونی، علت مرگ بیش از نیمی از موتورسواران، ضربه به سر عنوان شده است که در صورت استفادۀ صحیح از کلاه ایمنی، این تعداد تلفات به مقدار قابل‌ملاحظه‌ای کاهش خواهد یافت. به این منظور، این مطالعه با هدف بررسی علل قانون‌گریزی راکبان موتورسیکلت در استفاده از کلاه ایمنی و کمک به تصمیم‌گیران جهت تنظیم برنامه‌های افزایش استفاده از کلاه ایمنی صورت گرفته است. روش: این پژوهش از نظر هدف، کاربردی است؛ زیرا ارتباط بین متغیرهایی را که در ادبیات پژوهش شناسایی ‌شده‌اند، در جامعۀ خاص موردآزمون قرار می‌دهد و از نظر شیوۀ جمع‌آوری و تحلیل داده‌ها، یک پژوهش توصیفی تحلیلی از نوع پیمایشی (میدانی) با رویکرد پژوهش ترکیبی و نیز از حیث ماهیت، یک پژوهش هم‌بستگی است که سعی در شناسایی رابطۀ بین دو متغیر اصلی، مدل سه‌شاخگی و قانون‌گریزی موتورسواران در استفاده از کلاه ایمنی دارد. جامعۀ آماری این پژوهش، مدیران راهبردی و امنیتی در حوزۀ ترافیکی می‌باشند. حجم نمونۀ آماری، 60 نفر از این مدیران می‌باشند که به‌صورت تمام‌شمار انتخاب گردیده‌اند. جهت بررسی نظرات مدیران ترافیکی، پرسش‌نامه‌ای محقق‌ساخته تهیه ‌شده و داده‌های جمع‌آوری‌شده نیز توسط آزمون هم‌بستگی اسپیرمن تحلیل گردیده است. یافته‌ها: تجزیه‌وتحلیل داده‌ها نشان داد که هر سه فرضیۀ پژوهش تأیید گردیده و مجموعۀ عوامل رفتاری، ساختاری و زمینه‌ای در قانون‌گریزی موتورسیکلت‌سواران در استفاده از کلاه ایمنی تأثیر دارند و عوامل زمینه‌ای تا حد بیشتری از متوسط در قانون‌گریزی موتورسیکلت‌سواران در استفاده از کلاه ایمنی مؤثر هستند و در مقایسه با عوامل ساختاری و رفتاری، به تقویت و بررسی بیشتری نیاز دارند. پیشنهادها: با توجه به اهمیت روزافزون سیستم‌های هوشمند حمل‌ونقل، متأسفانه در کشور ما، برابر نتایج این پژوهش، استفادۀ بهینه از این سیستم‌ها دارای کمترین تأثیر را در جلوگیری از قانون‌گریزی موتورسیکلت‌سواران دارد که با راهکارهای مناسب از قبیل نوع شماره‌گذاری موتورسیکلت‌ها و... می‌توان حداکثر بهره‌برداری را از امکانات هوشمند موجود نمود.