بررسی سهم عوامل مؤثر بر شدت تصادفات در جاده های بین شهری با استفاده از مدل لاجیت ترتیبی

Abstract

علمی-پژوهشی

زمینهوهدف: سطح پایین ایمنی راه‌های کشور و آمار بالای تصادفات نسبت به میانگین جهانی، امروزه یکی از چالش­های پیشِ روی مدیران و تصمیم‌گیران در حوزۀ حمل‌ونقل و ترافیک می­باشد. تصادفات علاوه بر خسارات مالی فراوانی که وارد می­کند، به تلفات و جراحات فراوانی نیز منجر می­گردد. ازاین‌رو پژوهشگران، توجه بسیاری به تحلیل و بررسی علل و شدت تصادفات کرده‌اند تا با ارائۀ راهکارهای مناسب به کاهش این خسارات کمک کنند. بررسی علت تصادفات و تعیین سهم پارامتر‌های مختلف در وقوع یک تصادف، مسئلۀ اصلی (هدف) پژوهش حاضر می‌باشد. روش: در این پژوهش با بهره­گیری از 2433 دادۀ واقعی تصادفات، به مدل‌سازی آماری و تعیین سهم عوامل مختلف در ایجاد تصادفات پرداخته شد. همچنین در این پژوهش، به ارائۀ مدل لاجیت ترتیبی برای پیش‌بینی شدت تصادفات و تعیین میزان اثرگذاری هریک از پارامتر‌ها پرداخته ‌شده است. نتایج مدل‌سازی پیشنهادی با مدل‌های رایج مانند شبکۀ عصبی نیز مقایسه شده است. یافته‌ها: بحث روی نتایج نشان می‌دهد که مدل لاجیت ترتیبی، کارایی بیشتری نسبت به مدل شبکۀ عصبی دارد. علاوه‌برآن، حضور عابرین پیاده، بیشترین اثر افزاینده در شدت تصادفات را دارد و تصادف عقب به پهلوی راست، بیشترین اثر کاهنده را در بین پارامترهای مؤثر دارد. از طرفی، فاصله از مبدأ کمترین اثر افزاینده و تصادف در ساعات اولیۀ صبح، کمترین اثر کاهنده را در شدت تصادفات دارند. بعد از عابر پیاده، حضور خودروهای سنگین در شب، بیشترین سهم را در افزایش شدت تصادفات به خود اختصاص داده است. پیشنهادها: در پژوهش‌های آتی برای پیش‌بینی شدت تصادفات، تأثیر پارامتری مانند میزان آشنایی راننده با مسیر بررسی گردد. همچنین تحلیل‌های مکانی - زمانی می‌تواند کمک شایانی به پیشبرد پژوهش‌ها در زمینۀ شدت تصادفات کند. از نظر کاربردی هم پیشنهاد می‌شود که آموزش رانندگان وسایل نقلیۀ عمومی در خصوص پارامترهای مؤثر در افزایش شدت تصادف توسط سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای در دستورکار قرار گیرد