بررسی نظم و امنیت اجتماعی در دوره تیموریان با تکیه بر تزوکات تیموری

Abstract

برقراری نظم و امنیت در هر جامعه بی‌شک یکی از دغدغه‌های حاکمیت و نهاد اجرایی است؛ این مقوله در طول تاریخ از سوی حکومت‌گران به شکل ساختارهای ویژه و در غالب اوقات به صورت صدور فرامین، دستورها و آیین‌نامه‌هایی مطرح و مورد دقت قرار می‌گیرد. در دوره تیموریان اصول و قواعد برقراری نظم و امنیت در قالب دو هنجار مغولی و اسلامی توسط تیمور مورد تأکید قرار گرفت. در سنت مغولی پیروی از یاسای چنگیزی که تیمور خود را از سلاله آن‌ها می‌دانست، در کنار آموزه و شریعت اسلامی در هم تنیده و دستاورد آن مجموعه فرامین، وصایا و قواعدی از سوی تیمور بود. این مجموعه قوانین و برنامه‌ها در کتاب معروف «تزوکات تیمور» اثر ابوطالب حسینی تربتی ثبت و مکتوب گردید. میزان تطابق وصایای تیمور و تأکید او بر سنت مغولی و اسلامی در باب نظم با عمل‌کرد شاهان تیموری در بطن جامعه مهم‌ترین مسئله پژوهش حاضر است. سؤال اصلی مقاله این است که چه رابطه‌ای میان گفته‌های تیمور در تزوکات تیموری با اقدامات سلاطین تیموری در جامعه وجود دارد و این روند در دوره‌های جانشینی تیمور چگونه صورت پذیرفته است؟ دستاوردهای پژوهش نشان می‌دهد که در برهه‌های مختلف، میزان عملکرد شاهان تیموری نسبت به مقوله نظم و امنیت اجتماعی در سطح جامعه فراخور سیاست‌ها و اقتدار سلاطین تیموری متفاوت بوده است. هم‌چنین این شرایط در مراحل زوال و افول حکومت تیموری سبب گردید تا روند تأکید برقراری نظم و امنیت اجتماعی از سوی تیمور به معنای واقعی خود در جامعه عصر تیموری صورت نپذیرفته و مورد اغفال قرار گیرد.