• توسعه پیشگیری حفاظتی؛ با رویکرد تحقق فرامین فرماندهی معظم کل قوا(مدظله‌العالی)

Abstract

سازمان‌های نظامی و انتظامی به‌دلیل نقش کلیدی خود، همواره در معرض تهدیدهای مختلف امنیتی قرار دارند. مقابله و مبارزه با این قبیل تهدیدها در درون سازمان‌های مذکور مستلزم برنامه‌های ویژه و اقدام‌های پیشگیرانه است. برخورد با تهدیدهای بالقوه، دو چهره اصلی پیدا می‌کند: روی اول سکه برخورد واکنشی و نوعاً قهر‌آمیز است که در شکل دستگیری و طرد صورت می‌گیرد و علاوه بر هزینه‌بار ‌بودن، مغایر با فلسفه و رسالت توسعه پیشگیری حفاظتی است و باید به حداقل ممکن اکتفا شود؛ روی دیگر سکه انجام اقدام‌های مختلف پیشگیرانه حفاظتی است که علاوه بر کاهش هزینه‌های آشکار و پنهان، سازگاری بیشتری نیز با مبانی اعتقادی و نظری اسلام دارد. اما موفقیت در امر پیشگیری حفاظتی، تصادفی نبوده و به صرف خواست قلبی میسر نمی‌شود، بلکه همانند سایر تدابیر صیانتی، مستلزم تهیه برنامه‌های منسجم و مدبرانه بوده و تدوین آن‌ها نیز باید فرایند معینی را طی نماید. بدیهی است که متعالی‌ترین آرمان حاکم بر کلیه اقدام‌های پیشگیرانه، تحقق فرهنگ خود حفاظتی است که دستیابی به آن نیازمند برنامه‌ای جامع و مانع بوده که بی‌شک شناخت راهکارهای توسعه حفاظتی از الزامات آن است. در این مقاله بر آنیم که با اسوه قرار دادن فرامین و تدابیر فرماندهی معظم کل قوا(مدظله‌العالی) ازقبیل: «لزوم تقدم پیشگیری و آگاهسازی نسبت به پیگیری»؛ «لزوم پیشگیری و مراقبت پیش از وقوع خطاهای اطلاعاتی»؛ «در کنار اطلاع دادن نسبت به آنچه اتفاق افتاده است، باید وظیفه پیشگیری»؛ «مراقبت پیش از وقوع خطاهای اطلاعاتی را نیز در وظایف خود به دقت ملاحظه نمایید» (7/9/1386)، ضمن شناسایی مفهوم، فرایند و شیوه‌های پیشگیری حفاظتی، به آینده‌پژوهی این موضوع پرداخته و راه‌های توسعه پیشگیری حفاظتی ارائه گردد. تحقیق حاضر از نوع «تحلیلی‌استنباطی» است. نتایج حاصل از تحقیق نشان می‌دهد که: • موفقیت در امر پیشگیری حفاظتی، مستلزم آشنایی کامل با ماهیت پیشگیری و رویکردهای گوناگون موجود در این زمینه است؛ • نمی‌توان به صرف انجام اقدامات پراکنده و غیرمنسجم، توقع توفیق در پیشگیری حفاظتی را داشت، بلکه هر برنامه پیشگیرانه‌ای در صورتی قرین موفقیت خواهد بود که فرایندی منطقی و علمی در تکوین و اجرای آن رعایت شود؛ • ارزیابی وضعیت امنیتی سازمان، هدف‌گذاری اقدامات پیشگیرانه، تجزیه و تحلیل علل کجروی‌های حفاظتی، انتخاب اثربخش‌ترین راهکارهای پیشگیرانه، اجرای مستند و ارزیابی برنامه‌ها و بازخوردگیری از مداخلات برای توفیق در امر پیشگیری حفاظتی، امری ضروری است.