علت‌شناسی گرایش به استفاده از کانال‌های ماهواره‌ای (موردکاوی؛ شهرستان رزن

Abstract

تغییر در فناوری ارتباطی و به‌کارگیری تجهیزات ماهواره‌ای جهت پخش برنامه‌های تلویزیونی، از تحولات سال‌های اخیر است که امکان دریافت پیام‌های مستقیم را از آن سوی مرزها فراهم می‌کند. تأثیرگذاری این نوع دریافت، با محتواهای متفاوت فرهنگی، زمینه مطالعات جدید را در دوره کنونی ایجاد نموده است؛ به طوری که بخش قابل توجهی از تغییرات در الگوها، نگرش‌ها و رفتارهای جوانان را تحت تأثیر این نوع ارتباطات از راه دور ارزیابی می‌کنند. با توجه به اینکه پدیده‌ای به نام ماهواره، توانسته است به شکلی جدی و همه‌جانبه، تمامی ابعاد و عرصه‌های سیاسی، اقتصادی، ایدئولوژیک و به ویژه فرهنگیِ بسیاری از جوامع را تحت تأثیر خود قرار دهد، این مسئله بیانگر این واقعیت می‌باشد که فرهنگ‌ها صرفاً از طریق عوامل درونی خود، دچار تغییر و دگرگونی نمی‌شوند، بلکه مجموعه‌ای از عوامل خارجی نیز در ایجاد این‌گونه تغییر و تحولات، دخیل می‌باشند. در این پژوهش علل و عوامل گوناگون مؤثر بر گرایش به ماهواره، با استفاده از مطالعات کتابخانه‌ای (نظیر؛ پایان‌نامه‌ها، کتب، مقالات، مجلات، نشریه‌ها و نمایه‌های نوشته شده در زمینه آسیب‌شناسی ماهواره) و نیز مصاحبه با 25 نفر از قضات محترم دادگاه خانواده، اساتید جامعه‌شناسی و حقوق، و کارشناسان پرسشنامه‌ای 17 ماده‌ای استخراج شد و در اختیار افراد نمونه تحقیق که شامل 50 نفر از قضات دادگاه خانواده، صاحب‌نظران و اساتید دانشگاهی و کارشناسان دادگستری و نیروی انتظامی شهرستان رزن که به‌صورت گزینش بر اساس سوابق کار، تألیف و تحقیق انتخاب شده بودند، قرار داده شد. پایایی پرسشنامه با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ برابر با 0.80 برآورد گردیده است. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها، از آزمون خی‌دو و آزمون فریدمن استفاده شده است. نتایج نشان داد که مهم‌ترین علل گرایش مردم به ماهواره، به ترتیب عبارتند از: عدم آگاهسازی توسط متولیان در خصوص آثار زیان‌بار ماهواره‌ها؛ عدم برنامه‌ریزی جهت پر کردن اوقات فراغت مردم متناسب با گروه‌های سنی؛ و کنجکاوی انسان‌ها نسبت به فناوری جدید، بیشترین تأثیر را بر گرایش استفاده از ماهواره داشته است. در خاتمه نیز پیشنهادهایی مانند؛ آگاهی بخشیدن و آموزش به افراد درباره اثرات زیان‌بار استفاده از ماهواره با مصداق عینی؛ تلاش و همکاری بیشتر بین سازمان‌ها و نهادهای ذی‌ربط در خصوص نحوه پر کردن اوقات فراغت افراد خصوصاً جوانان و نوجوانان؛ غنی کردن برنامه‌های داخلی صدا و سیما؛ تربیت روحانیون متخصص جهت اعزام و به‌کارگیری آنان در آموزش و پرورش برای تربیت نسل جدید معنوی؛ و آموزش علوم و مفاهیم قرآنی ارائه شده است.