الگوی راهبردی گفتمان بسیج در حفظ و تدوام بیداری اسلامی با تأکید بر دیدگاه‌های امامین انقلاب اسلامی

Abstract

گفتمان بسیج به‌­معنی مجموعه مقوله­‌ها، مفاهیم و مضامینی است که در یک ارتباط منطقی و پیچیده به­‌عنوان یک الگو؛ زیرِ گفتمان کلان انقلاب اسلامی قرار می­‌گیرد. گفتمانی که گرچه ریشه در مبانی دینی و سیره معصومین و بخشی از تاریخ تشیع دارد، اما به‌طور ویژه در انقلاب اسلامی به‌عنوان یک الگوی بسیج­‌کننده اجتماعی تجربه شد. این تحقیق با هدف تبیین و بازخوانی ابعاد، الزام‌ها و مولفه‌های گفتمان بسیج و نقش آن در حفظ و تداوم بیداری اسلامی به روش آمیخته (کیفی- تحلیل گفتمان پساساختارگرایی- و کمّی- پرسشنامه خبرگان) انجام شد. براساس تحلیل دیدگاه امامین انقلاب اسلامی (امام خمینی(ره) و امام خامنه­ ای ­(مدظله ­العالی)) درباره بسیج، این الگو شامل مفاهیم و مضامین درهم تنیده است که می­‌توان در قالب 8 گره­ گاه یا بُعد کلان ( با 67 مولفه و 785 مضمون) و 9 الزام (با 660 مضمون) بازگو نمود. براساس نتایج به‌دست آمده از تحلیل دیدگاه 105 نفر از خبرگان، الگوی تجربه شده از گفتمان بسیج با اولویت بسیج­‌کنندگی در ابعاد «دینی و اسلامی، فرهنگی و اخلاقی، دفاعی و نظامی، سیاسی و مدیریتی و اقتصادی و سازندگی» به‌­ترتیب اولویت در تحقق ابعاد پنج­‌گانه (اجتماعی- فرهنگی، دینی- دفاعی- امنیتی، مذهبی، سیاسی- مدیریتی، و درنهایت اقتصادی-توسعه) بیداری اسلامی اثرگذار است. همچنین این الگو در دست­یابی به فرایندهای شش­‌گانه بیداری اسلامی (هدف­‌های راهبردی، اقدام‌های راهبردی، راهبردهای کلان، الزام­‌های راهبردی، اصول و ارزش­‌های راهبردی و برنامه­‌های راهبردی) اثرگذار است.