تغییرات تنوع و فراوانی پرندگان آبزی ‏زمستان‌گذران در مناطق حفاظت‌شده در ‏مجموعه تالاب بین‌المللی انزلی

Abstract

پرندگان آبزی و کنارآبزی از جمله آسیب­پذیرترین گونه­های پرندگان به‌‌شمار می­­آیند و تغییرات غنای گونه‌ای و جمعیت آنها شاخص­­ مهمی جهت نشان دادن کیفیت و اهمیت بوم سازگان‌های آبی هستند. جمعیت پرندگان آبزی و کنارآبزی به شدت در حال کاهش است و در سال‌های اخیر تعداد بیشتری از آنها وارد فهرست سرخ اتحادیه جهانی حفاظت (IUCN) شده‌اند. بنابراین ضروری است تا نحوه تغییرات جمعیت­­ این پرندگان پایش و حفاظت شوند. هدف مطالعه حاضر بررسی روند تغییرات تنوع و تراکم پرندگان آبزی و کنارآبزی مهاجر زمستان‌گذران در چهار محدوده تالابی حفاظت شده در مجموعه تالاب بین‌المللی انزلی به نام‌های سلکه، سرخانکل، چوکام و سیاه‌کشیم است. برای رسیدن به این هدف، از داده‌های حاصل از سرشماری نیمه زمستانه یک دوره 10 ساله (1382-1385 و 1387-1392) استفاده شد. همچنین در مطالعه حاضر تشابه جامعه پرندگان چهار منطقه فوق مورد سنجش قرار گرفت. برای این منظور از شاخص تشابه موریستا و آزمون PCA استفاده گردید. نتایج حاصل نشان داد، در مجموع 65 گونه پرنده آبزی و کنارآبزی در این چهار منطقه شناسایی شده است. بیشترین تعداد گونه در تالاب سلکه (57 گونه) و بیشترین میانگین فراوانی جمعیت نیز در تالاب سیاه‌کشیم (31504 فرد) ثبت گردید. بیشترین و کمترین تعداد پرنده آبزی و کنارآبزی در مجموع این چهار منطقه به ترتیب در سال 1392 (103332 فرد) و در سال 1384 (42842 فرد) شمارش شد. مرغابی‌ها با 18 گونه بیشترین تعداد گونه و اکراس‌یان و پرستوی‌دریایی‌یان ‌با یک گونه کمترین تعداد را در بین تیره‌ها در این مناطق در سرشماری‌های نیمه زمستانه دارا بودند. نتایج همچنین نشان داد، پناهگاه حیات وحش سرخانکل کمترین شباهت گونه را با سایر مناطق دارد. با توجه به غنای گونه‌ای بالا این منطقه و نقش بیشتر آن در حفاظت از پرندگان آبزی غواص نسبت به سه منطقه‌ی دیگر (سلکه، چوکام و سیاه‌کشیم)، شایسته است این بخش از تالاب انزلی نسبت به گذشته مورد حفاظت بیشتر قرار گیرد. اجرای برنامه­های مدیریت جامع تالاب و استقرار نظام مدیریت یک­پارچه بوم­سازگانی از جمله مهمترین راهبردها برای حفظ کیفیت و کمیت این چهار منطقه برای پرندگان آبزی و کنارآبزی زمستان‌گذران است.