مدل‌سازی مطلوبیت بالقوه زیستگاه جبیر (Gazella bennettii shikarii) در پناهگاه حیات‌وحش نایبندان

Abstract

<strong>چکیده</strong><br /> جبیر (<em>Gazella bennettii</em><em>shikarii</em>) کوچک‌ترین آنتیلوپ ایران است که جمعیت و دامنه انتشار آن نسبت به گذشته کاهش زیادی داشته است. این گونه سازگار با زیستگاه­های خشک و بیابانی است و پناهگاه حیات‌وحش نایبندان به‌عنوان یک‌پارچه‌ترین و بکرترین زیستگاه باقیمانده جبیر در ایران شناخته می­شود. برای مدلسازی مطلوبیت زیستگاه جبیر در این پناهگاه ابتدا با بازدید‌های میدانی در منطقه لایه‌ حضور گونه تهیه شد. به منظور مدل‌سازی مطلوبیت زیستگاه جبیر با استفاده از نقاط حضور، از روش تحلیل فاکتور آشیان اکولوژیک (ENFA) بهره‌گیری شد. متغیرهای مستقل محیط‌زیستی درصد شیب، طبقات جهت جغرافیایی، ارتفاع از سطح دریا، اشکال توپوگرافی و ژئومرفولوژی، پوشش‌گیاهی منابع آب و متغیرهای توسعه انسانی نظیر روستاها و جاده‌ها در مدل‌سازی استفاده شدند. نتایج نشان داد جبیر تمایل به زندگی در زیستگاه‌هایی در محدوده ارتفاعی 570 تا 1800 متر از سطح دریا؛ شیب 5 تا 30 درصد، جهت جغرافیایی شمال، نزدیک چشمه‌ها، آبراهه‌ها و کوهپایه‌ها و تیپ‌های گیاهی تاغ، اشنان و درمنه دارد. براساس مدل‌سازی انجام شده 58/33 درصد از وسعت نایبندان، زیستگاه مطلوبی برای جبیر است. حفاظت مناسب از زیستگاه‌های مطلوب منطقه و پیشگیری از تخریب آن‌ها به‌ویژه از طریق توسعه جاده‌ها و معادن و انجام مطالعات تکمیلی برای تعیین کریدورها و جابجایی جبیر به خارج از منطقه، ضروری به نظر می­ رسد.