سطح‌بندی میزان توسعه‌یافتگی استان‌های کشور بر مبنای شاخص‌های حمل‌ و نقل جاده‌ای با استفاده از تلفیق تکنیک‌های AHP و TOPSIS

Abstract

در جهان کنونی پیشرفت در بخش حمل­ونقل از شاخص­های توسعه­یافتگی محسوب می­شود و کارشناسان بر این باورند که هر واحد رشد اقتصادی در کشورها مستلزم یک و نیم تا دو واحد رشد در مجموعه­ی بخش­ حمل ­و نقل می­باشد؛ به این خاطر، از آن به عنوان زیربنای توسعه نام برده می‌شود. حمل­ونقل جاده­ای در میان کشورهای جهان یکی از محورهای اصلی ترانزیت کالا و مسافر تلقی می­شود و بیش ترین جابه­جایی مسافر و کالا در این بخش صورت می­گیرد و به لحاظ اقتصادی سبب کاهش هزینه تمام شده تولید، توزیع، مصرف کالا و خدمات می­شود و بستر مناسبی برای جابه­جایی مسافر به واسطه ارزانی، ایمنی و در دسترس بودن می­باشد. هدف از این پژوهش سطح‌بندی میزان توسعه استان­های کشور بر مبنای شاخص­های حمل­ونقل جاده­ای می­باشد؛ بدین منظور با توجه به ابعاد محدوده مورد مطالعه از 10 شاخص تبیین کننده موضوع استفاده شده است. روش تحقیق در این مقاله از نوع توصیفی و تحلیلی بوده و در آن به منظور جمع­آوری اطلاعات از سالنامه آماری سازمان راهداری کشور در سال 1390 استفاده شده است. برای تحلیل داده­های خام از تکنیک دلفی و مدل تصمیم­گیری سلسله مراتبی (AHP) به منظور وزن­دهی شاخص­ها و مدل تاپسیس به منظور سطح­بندی استان­ها استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می­دهد که استان­هایی چون تهران، اصفهان و خوزستان در سطوح بالا و استان­های قم، چهارمحال و بختیاری، ایلام، کهکیلویه و بویراحمد، البرز و خراسان شمالی در پایین­ترین جایگاه سطح­بندی میزان توسعه استان­ها بر مبنای شاخص­های حمل­ونقل جاده­ای، قرار گرفته­اند. همچنین فاصله­ی امتیازی زیاد سطوح بالا به نسبت سطوح میانی و پایین در بین استان­ها نشان از عدم تعادل و توازن منطقه­ای از لحاظ برخورداری از تأسیسات و تسهیلات حمل­ و نقل جاده­ای را در کشور دارد.